Yer üzündə yaşayan hər 10 nəfərdən 7-sinin ölkəsində dinə müxtəlif qadağalar, məhdudiyyətlər qoyulur. Yəni, dini etiqad azadlığı məhdudlaşdırılır. Azərbaycan da dini etiqad azadlığını həm dövlət, həm də sıravi insanlar səviyyəsində məhdudlaşdırıldığı ölkələr arasındadır.
Pew (Pyu) Araşdırmalar Mərkəzinin Din və İctimai Həyat Forumunun Dini etiqad azadlığının məhdudlaşdırılması ilə qadağaları araşdıran son hesabatında belə deyilir.
HƏR 3 DÖVLƏTDƏN BİRİNDƏ DİNİ SIXIŞDIRIRLAR
Pyu Araşdırmalar Mərkəzi ümumilikdə dünyanın 198 ölkəsində dini etiqad azadlığına qoyulan qadağa və məhdudiyyətləri araşdırıb. Həm dövlətin qoyduğu, həm də cəmiyyətin, sıravi insanlar səviyyəsində qoyulan qadağalar və məhdudiyyətlər nəzərə alınıb.
Sorğunun ümumi nəticələrinə görə, Yer üzündəki 64 dövlətdə, yəni dünya dövlətlərinin 1/3 –də dini etiqad azadlığına çox yüksək və ya yüksək məhdudiyyətlər qoyulub. Ancaq dünya əhalisinin 70 faizi bu cür dövlətlərdə yaşayır.
Hər 5 dövlətdən birində, yəni 20 faizində dinə orta məhdudiyyətlər qoyulub. Bu cür dövlətlərdə isə dünya əhalisinin 15 faizi yaşayır.
Dövlətlərin 48 faizində - yəni yarısında dini etiqad azadlığı az məhdudlaşdırılır. Ancaq, bu cür ölkələrdə dünya əhalisinin ancaq 15 faizi yaşayır.
Qısacası, dini etiqad azadlığına daha çox qadağa qoyulan ölkələrin əhalisi digər dövlətlərə nisbətən çox olduğundan, qadağa altında yaşayan insanlar da çoxdur.
AZƏRBAYCANLILAR DİNƏ HÖKUMƏTDƏN DAHA YAXŞI MÜNASİBƏT BƏSLƏYİR
Dövlətin qoyduğu qadağalar indeksində Azərbaycan dövləti 5.1 balla dini yüksək səviyyədə sıxışdıran dövlətlərin siyahısındadır.
Türkiyə, Belorus, Rusiya, Türkmənistan, Tacikistan, Suriya, Qazaxıstan, İraq, Moldova, Kuba kimi ölkələrlə eyni qrupda. Ermənistan və Gürcüstan isə dinə daha az qadağa qoyan dövlətlər qrupunda yer alır.
Ancaq, Azərbaycanda cəmiyyət, sıravi insanlar səviyyəsində dini etiqad azadlığına münasibət hökumətin dinə münasibətindən fərqlidir. Daha mülayimdir.
Azərbaycan bu indeksdə cəmi 4.1 bal toplayıb, və Orta Sosial Məhdudiyyətlər qoyan ölkələr qrupunda yer alıb. Özbəkistan, Qazaxıstan, Ukrayna, Ermənistan, Monqolustan və ABŞ, Almaniya, Britaniya cəmiyyətləriylə eyni qrupda.
HƏM DÖVLƏTİ, HƏM DƏ İNSANLARI DİN AZADLIĞINI BOĞANLAR
Burda bir maraqlı məqam da var. Məsələn İran, Səudiyyə Ərəbistanı və Pakistan kimi dövlətlərdə həm hökumət, həm də cəmiyyət özü dini etiqad azadlığından tam istifadəyə imkan vermir, əksinə digər dini cərəyanlara çox yüksək və yüksək məhdudiyyətlər tətbiq edir.
Vyetnam və Çin hökumətləri də bu qəbildəndir, amma xalqları əksinə, dini etiqad azadlığına ən az qadağa qoyan cəmiyyətlərdəndirlər.
Ümumiyyətlə dünyada din azadlığını ən çox məhdudlaşdıran 5 dövlət Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Özbəkistan, Çin və Misirdir.
Başqa dinlərə ən çox dözümsüz olan cəmiyyətlər isə İraq, Hindistan, Pakistan, Əfqanıstan sakinləridir. İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı da bu onluqda yer alıb.
Pyu Mərkəzinin keçirdiyi sorğuda nəyin dinə qadağa kimi qəbul eləməsi də maraqlıdır. Mərkəz bildirir ki, hər hansı başqa hesabatları və ya şikayətləri yox, ancaq konkret faktları və qanunları nəzərə alıb.
Pew (Pyu) Araşdırmalar Mərkəzinin Din və İctimai Həyat Forumunun Dini etiqad azadlığının məhdudlaşdırılması ilə qadağaları araşdıran son hesabatında belə deyilir.
HƏR 3 DÖVLƏTDƏN BİRİNDƏ DİNİ SIXIŞDIRIRLAR
Pyu Araşdırmalar Mərkəzi ümumilikdə dünyanın 198 ölkəsində dini etiqad azadlığına qoyulan qadağa və məhdudiyyətləri araşdırıb. Həm dövlətin qoyduğu, həm də cəmiyyətin, sıravi insanlar səviyyəsində qoyulan qadağalar və məhdudiyyətlər nəzərə alınıb.
Sorğunun ümumi nəticələrinə görə, Yer üzündəki 64 dövlətdə, yəni dünya dövlətlərinin 1/3 –də dini etiqad azadlığına çox yüksək və ya yüksək məhdudiyyətlər qoyulub. Ancaq dünya əhalisinin 70 faizi bu cür dövlətlərdə yaşayır.
Hər 5 dövlətdən birində, yəni 20 faizində dinə orta məhdudiyyətlər qoyulub. Bu cür dövlətlərdə isə dünya əhalisinin 15 faizi yaşayır.
Dövlətlərin 48 faizində - yəni yarısında dini etiqad azadlığı az məhdudlaşdırılır. Ancaq, bu cür ölkələrdə dünya əhalisinin ancaq 15 faizi yaşayır.
Qısacası, dini etiqad azadlığına daha çox qadağa qoyulan ölkələrin əhalisi digər dövlətlərə nisbətən çox olduğundan, qadağa altında yaşayan insanlar da çoxdur.
AZƏRBAYCANLILAR DİNƏ HÖKUMƏTDƏN DAHA YAXŞI MÜNASİBƏT BƏSLƏYİR
Dövlətin qoyduğu qadağalar indeksində Azərbaycan dövləti 5.1 balla dini yüksək səviyyədə sıxışdıran dövlətlərin siyahısındadır.
Türkiyə, Belorus, Rusiya, Türkmənistan, Tacikistan, Suriya, Qazaxıstan, İraq, Moldova, Kuba kimi ölkələrlə eyni qrupda. Ermənistan və Gürcüstan isə dinə daha az qadağa qoyan dövlətlər qrupunda yer alır.
Ancaq, Azərbaycanda cəmiyyət, sıravi insanlar səviyyəsində dini etiqad azadlığına münasibət hökumətin dinə münasibətindən fərqlidir. Daha mülayimdir.
Azərbaycan bu indeksdə cəmi 4.1 bal toplayıb, və Orta Sosial Məhdudiyyətlər qoyan ölkələr qrupunda yer alıb. Özbəkistan, Qazaxıstan, Ukrayna, Ermənistan, Monqolustan və ABŞ, Almaniya, Britaniya cəmiyyətləriylə eyni qrupda.
HƏM DÖVLƏTİ, HƏM DƏ İNSANLARI DİN AZADLIĞINI BOĞANLAR
Burda bir maraqlı məqam da var. Məsələn İran, Səudiyyə Ərəbistanı və Pakistan kimi dövlətlərdə həm hökumət, həm də cəmiyyət özü dini etiqad azadlığından tam istifadəyə imkan vermir, əksinə digər dini cərəyanlara çox yüksək və yüksək məhdudiyyətlər tətbiq edir.
Vyetnam və Çin hökumətləri də bu qəbildəndir, amma xalqları əksinə, dini etiqad azadlığına ən az qadağa qoyan cəmiyyətlərdəndirlər.
Ümumiyyətlə dünyada din azadlığını ən çox məhdudlaşdıran 5 dövlət Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Özbəkistan, Çin və Misirdir.
Başqa dinlərə ən çox dözümsüz olan cəmiyyətlər isə İraq, Hindistan, Pakistan, Əfqanıstan sakinləridir. İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı da bu onluqda yer alıb.
Pyu Mərkəzinin keçirdiyi sorğuda nəyin dinə qadağa kimi qəbul eləməsi də maraqlıdır. Mərkəz bildirir ki, hər hansı başqa hesabatları və ya şikayətləri yox, ancaq konkret faktları və qanunları nəzərə alıb.
