İranda azərbaycanlıların milli və mədəni haqları ilə bağlı problemlər yığılıb qaldığından karikaturanın sadəcə potensial etirazlara təkan verdiyi deyilir
Hökumətin nəzarətində olan “İran” qəzetində mayın 12-də gedən karikatura metafora üslubunda yazılmış bir mətnlə bağlıdır. Metaforanın hədəfi bir-birini anlamayanların dialoqudur. Təbrizdə etirazlara səbəb olan odur ki, karikaturada təsvir olunan uşağın fars dilində müxtəlif sözlərlə başa salmağa çalışdığı eyni anlayışa tarakanın dilindən azərbaycanca “nəmənə” sualı yazılıb.
Bu metaforada söhbətin kimdən getməsini, nəyə işarə olunmasını fars dili biliciləri də birmənalı deyə bilmədilər və yozuma çoxlu yerlər olduğunu bildirdilər. Karikaturanın yanındakı mətndə dialoqun çətinliyindən söhbət gedir.
Adının çəkilməsini istəməyən bəzi İran jurnalistləribunu mayın 11-də İran prezidentinin “biz hamı ilə dialoqa hazırıq” deməsinə işarə olmasını mümkün sayırlar. Mətndə konkret hədəfin kim olduğu birbaşa deyilmir.
Amma Şəmsi Təbriz qəzetinin baş redaktoruHamid İman bu karikaturada dözülməz təhqir olmaması ilə qismən razılaşsa da, qeyd edir ki, belə bir materialın dövlət qəzetində cümə günü çıxması təsadüfi ola bilməzdi. “Bütöv bir səhifəlik lağlağıdan ibarət yazı idi. Cümə günü oxucuların çox olduğu vaxtda verilmişdi. Bunlar hamısı göstərir ki, bu bir səhvlik məsələ deyildi.”
Karikaturaya etiraz edənlərin öz aralarında da kütləvi etirazın səbəbini fərqli yozanlar var. Mayın 22-də etiraza çıxan minlərlə adam milli problemləri qabardıb. Amma çərşənbə axşamı hökumətin təşəbbüsü ilə keçirilən etiraz mitinqində də karikatura pislənib.
Eyni zamanda etnik zəmində ayrılıqlara da yol verilməməsinə çağırılıb. İran prezidenti Mahmud Əhmədiniejad isə televiziya ilə yayımlanan çıxışında Birləşmiş Ştatları İranlılar arasında ayrılıqlar yaratmağa çalışmaqda günahlandırıb.
Jurnalist Hamid İmana görə, məsələnin kökü karikaturalarda deyil. O, İranda azərbaycanlıların milli və mədəni haqları ilə bağlı həllini gözləyən problemlərin yığılıb qaldığını və karikaturaların sadəcə potensial etirazlara təkan verdiyini deyir.
İran hakimiyyəti karikaturanı verən qəzetin baş redaktoru Mehrdad Qasımfura və karikaturaçı Mana Neyestaniyə qarşı ittiham irəli sürərək onları saxlayıb.
Nyu-Yorkdakı Jurnalistləri müdafiə komitəsi isə “İran” qəzetinin redaktorunun və karikaturaçının həbsinə qarşı bəyanat verib. Bu təşkilatın icraçı direktoru Ənn Kuper bəyanatında deyib. “Başa düşürük ki, bu karikatura çoxlu adamı təhqir edib. Amma hesab edirik ki, bu jurnalistlərin azadlıqdan məhrum edilməsinə haqq qazandırıla bilməz”.
"Röyters" agentliyi karikatura müəllifi Manna Neyestaninin qohumlarına istinadən məlumat yayıb ki, onun məqsədi azərbaycanlıları təhqir eləmək olmayıb.
Bu karikaturanın hansı kontekstdə peyda olmasını bir amil də izah edə bilər. İranda azərbaycanlılarla bağlı çoxlu zarafatlar və epitetlər var ki, bunların bəzilərini azərbaycanlılar özlərinə təhqir sayırlar.