Corci qadın idi. Qara dərili, suyuşirin, deyib-gülən bir qadın…
Əlifbasını bilmədiyimiz ingilis dilində elə şirin danışırdı ki, qoca arvadlar belə nəfəsini qısıb qulaq verirdilər.
Guya nəsə anlayacaqdılar. Guya Corci nəinki azəri dilində, hətta kürd dilinin Qarakeş, Şeylanlı ləhcəsində danışır.
O da özünü elə aparırdı ki, guya bizim dili başa düşür, gah gülümsəyir, gah qara sifətinə daha qatı rəng verirdi.
Bəs necə? Ola bilərdimi, millətin bu boyda faciəsi ona təsir eləməsin?
Axı onu vətəndaşı olduğu ölkə bu insanlara yardım etmək, ev tikmək, tibb məntəqəsi açmaq, məktəb yaratmaq üçün göndərmişdi.
Üstəlik gözüaçıq, biləndər adam idi Corci. CİP markalı maşınından düşüb, qırmızı, dikdaban ayaqqabılarını tozlu düzəngahlara basan gündən anlamışdı ki, bütün gəvil kolları, qarağanlar, təzəklərlə birgə qızmar yay günəşi bu adamların özünə inamını da yandırıb kösövə döndərib.
Kiminsə əlinə baxmağa, ən azı gözlərinin işartısını xoş bir şeyə yozmağa adət ediblər. Corci Allahından dönüb desəydi ki, bu yaz sizi Qarabağa qaytaracağıq, hamı inanardı.
Bu yerlərə bircə yol gəlirdi. O yol da bu yerlərin qeydsiz, şərtsiz hakimi, yoldaş Cabreyilovun asfalt yoldan azacıq aşağı, jandarm idarəsi qarşısında qoyduğu şlaqbaumun altından keçirdi.
Şlaqbaum təkcə öz işini yerinə yetirmir, həm də bir təslimiyyət missiyası həyata keçirirdi. Ətraf rayonlardan, paytaxtın özündən gələn adamlar, dini-imanı, vicdanı şlaqbaumun bəri üzündə, jandarm idarəsinin qarşısında qoyur, sonra baş əyib o biri üzə keçirdilər.
Düzünə qalsa, yaxından-uzaqdan təşrif buyuran nabələd yoldaşların tanışlıq üçün zəhmət çəkib şlaqbaumun o üzünə, o ilan mələyən, əqrəb kişnəyən çöl-biyabana getmələrinə əşhədü ehtiyac yox idi.
Bu, yoldaş Cabreyilovun fikri idi. İstər şlaqbaumun o üzündə, istərsə də bu üzündə pənəlgə tapanlar yaxşı bilirdilər ki, yoldaş Cabreyilov heç kimdən qorxmur və lazım gəlsə vəziyyəti olduğu kimi etiraf etməyə hazırdır: su yoxdu, otlaq yoxdu, məktəblər işləmir, işıqlar yanmır və s.
Bircə səsə-küyə salan olmaya. Dəvə gördün, görmədin!
Yoldaş Cabreyilovun bu yazılmamış qanunu xüsusən kənardan gələn qonaqlara aid idi.
Yerli sakinlərə qalsa, heç vaxt istəməzdilər ki, elnən toy-bayram libasında gələn bəlalardan ötrü yoldaş Cabreyilovun başı ağrısın, orda-burda kişinin üzünə söz gəlsin. Axı neyləsin bu kişi? Allah erməninin bəlasını versin! Yoldaş Cabreyilov deyirdi, o boyda torpaqları alıb milləti zəlil günə qoysunlar?
Adama elə gəlirdi ki, Corci yoldaş Cabreyilovun şlaqbaumundan bir balaca din-iman, bir balaca vicdan keçirə bilmişdi. Yəqin amerikalı olduğundan yaxşı yoxlamamışdılar.
Bəlkə onu camaata sevdirən də qadağan olunmuş mal kimi gəzdirdiyi bu keyfiyyətlər idi!
Corcinin sadəliyi, özünü yüksək tutmamağı da vardı. İlk gəldiyində bu yerlərin ən imkansız, xəstə sakini Abbasəlinin yeraltı damına baş çəkdi. Abbasəli il on iki ay yastıqdan baş qaldırmazdı.
Onu yalnız yardım verən maşınların yanında görmək olurdu.
Saralmış çöhrəsi, qırışmış üzü görünən kimi uşaqlar qaçıb dağılışır, saatlarla növbəyə duran böyüklər kənara çəkilirdilər.
Nə qədər yolunu saxlasalar da Abbasəli bəhanə tapıb kiminləsə savaşır, əvvəlcə «bu xarabaya daş qoyanı», sonra hökuməti söyür, aldığı ərzaq payını belinə aşırıb yeraltı damına çəkilirdi.
Camaat buralara təzə-təzə gələndə ümid edirdi ki, bu gün-sabah geri qayıdacaq.
Heç kim ürək qızdırıb daxal-daxma tikmirdi. Vaxtı ilə burda heyvan saxlayan insanlar üçün quraşdırılmış darısqal, uçuq-sökük olacaqlarda və yeraltı damlarda daldalanırdılar. Sonralar gördülər yox, iş bir az qəlizdi, başladılar hərə bir yanda koma qaraltmağa.
Bircə il keçməmiş hamı yerin altından üstünə çıxdı. Bircə Abbasəli ənənəsinə sadiq qaldı. «Nə qədər yaşayıram evim, ölən gündən qəbrim bu yeraltı damdır» - dedi.
Anası ölsün Corcinin! Günlərin birində, bir yük maşını gəlib Abbasəlinin damının qarşısında dayandı. Fəhlələr kuzadan taxta materialları, şifer, çərçivələr, üstünə qırmızı hərflərlə «USAİD» yazılmış göy rəngli qapı düşürdülər.
Sonra ekskvator gəldi, su çəni gəldi, ekskvator çalovuşunu hərləyib yekə bir quyu qazdı, saman palçıq yoğurdu.
Corci özü CİPini kənarda saxlayıb qolunu çırmaladı, Abbasəli üçün bir-iki qəlib kərpic kəsdi.
Bəlkə də Abbasəlini bu dünayaya bağlayan ən dəyərli xatirə elə bu idi. Zarafat deyildi ha, «yardım verənlərin böyüyü» palçığı ovuclaya-ovuclaya onunla birlikdə kərpic kəsmişdi.
Xəstə olduğunu unutmuşdu Abbasəli. Fəhlələrə qoşulub işləyirdi.
Sırıqlısını çiyninə atıb təsbeh çevirən ağsaqqal kişilər axşamlar mal-heyvanı yerbəyer eləyəndən sonra, özləri demiş «Abbasəlinin kalafası»nın başına toplaşırdılar.
«Salam»dan, «İşiniz on qat olsun»dan sonra, onun həvəslə yer ölçməyinə, xəndək qazmağına, kərpic daşımağına qaşları ilə zərif eyham vurub gülümsəyir, Abbasəli ilə kürd dilində məzələnirdilər:
«Qə xö cəm qə, jniqi va hılqır, pərəfi mali va bn» (Özünü cəmlə, elə bu arvadı al, təzə evə yığışın).
Qımışırdı Abbasəli, amma yerindəcə etiraz etməyi özünə müqəddəs borc sayırdı:
«Wər məben, Corci insanəqi çəyə!» (Elə deməyin, Corci yaxşı insandır)
Mal-heyvanının otu-ələfi bol olan başqa bir saqqalı və təsbehli kişi qayğısızcasına zarafatı uzatmaq istəyrdi:
«Düye mərəqi çəyə» (Sən də yaxşı kişisən).
Yerin altından üstünə çıxmağın sevinci Abbasəlinin vəzninə təsir eləmişdi. Əvvəlki kimi, hər sözə alınıb, hər eyhama cırnamazdı.
***
Abbasəlinin evini hamı bir-birinə barmaqla göstərirdi. Əməlli-başlı pəncərə, dəhliz, qapı, hətta pəncərədə şüşələr, pərdə…
Bir sözlə bəy otağı! Qalın tuman geyinən və ortasını şalla çəkən, qılçaları tüklü arvadlar danışırdılar ki, Abbasəli evlənmək istəyir.
Özü də dula-mula yiyə durmur, deyir mənə bakirə qız lazımdı, çünki özüm də oğlan xeylağıyam.
Hətta deyirlər arvadlardan biri məzə üçün Abbasəlinin qabağını kəsib ki, gəl məni al.
Ortasını şalla çəkən, qılçaları tüklü arvadlar onu da danışırdılar ki, kişilərdən biri – Abbasəlinin yaxın qonşusu rayona gedirmiş, yolüstü qapıda çırpı yığan Abbasəliyə yanaşıb deyib ki, mən gedirəm, arvadı sənə tapşırıram.
Narahat olma, özünə demişəm, ürəyin istəyən vaxt daxalın pəncərəsini taqqıldat, gələcək…
Corcinin tikdiyi otağın rahatlığını qonum-qonşu Abbasəlinin burnundan tökməkdə idi.
Bu azmış kimi Corci yatağın başqa bir yerində göy rəngli qapısına «USAİD» yazılmış başqa bir otaq tikdirdi.
Evin təyinatı bəlli olmasa da, hamı Abbasəlinin yeraltı damların arasında göydələn kimi görünən otağının əlli-əlliyə dəbdən düşdüyünü anladı.
Bəlkə də bu Abbasəlinin xeyrinə idi. Evlə bağlı dözülməz zarafatlar səngiyəcəkdi bir az. Amma kim bilir, bəlkə elə Abbasəlinin ürəyindən idi bu zarafatlar.
Bəlkə elə doğrudan da onun könlündən keçirdi ki, kiminsə qılçası tüklü, ortası şallı arvadını evinin yaxınlığındakı bu kalafaya sürükləsin.
Zarafatlar ara verdi. Hamının fikri-zikri yeni tikilən otaq və onun təyinatı idi.
Qapısına «USAİD» yazılmış ev barədə ilk açıqlama belə oldu: burda qaçqın qadınlar üçün iş yeri açılacaq – paltar tikəcək, xalça-kilim toxuyacaq, əvəzində pul alacaqlar. Nəyi pisdi ki?!…
Az keçməmiş düzəngahın bütün gəlinləri bu evə gedib gəlməyə başladılar. Evdə həqiqətən də nələrsə toxuyurdular, dəzgahlar-filan var idi. Ancaq deyildiyi kimi, heç kəs əmək haqqı almırdı.
Corci rayonda yaşadığı üçün ən tezi həftədə bir dəfə baş çəkirdi bura.
Gələndə qadınlar qarışqa mürəbbəyə daraşan kimi toplaşırdılar başına. Corcinin tikdiyi evin təyinatı ağır-ağır qalxan dumandan sonra boy verən qocaman Laçın dağlarının füsunkar görünüşü kimi aydınlaşırdı.
Hamı bilirdi artıq. Ən azı uşaqlardan xəbərsiz arvadlarını danışdırmışdılar. Heyvan saxlamaq və laqqırtı vura-vura domino oynamaqdan başqa məşğuliyyəti olmayan, hava qaralar-qaralmaz çırağını püfləyib arvadlarının yanına dürtülən bu üzü tüklü kişilər arzuolunmaz hamiləliyin qayğısını çəkmirdilər artıq. Corcinin sehrli əlləri dünyaya gələcək körpələrin yolunu analarının bətnindəcə bağlamışdı.
Ən əsası, bu pulsuz-parasız, qoruyucu preparatlarsız başa gəlirdi.
İldə bir uşaq doğan, yaxud iyirmi «şirvan» verib rayon mərkəzindəki xəstəxananın abort masasına qalxan, əhval-ruhiyyəsindən, səhhətindən asılı olmayaraq ərinin yataq təklifinə etiraz etməyi əxlaqsızlıq sayan, qılçası tüklü, ortası şalla çəkilmiş qadınların birdən-birə qısırlaması həqiqəti ağappaq ağardıb hamının gözünə soxmaqda idi.
Bəli, hamı bilirdi, üstəlik hamı bilirdi ki, hamı bilir, ancaq yenə danışan yox idi.
O evə baxanda əli təsbehli kişilər söhbətinin mabədini unudurdular. Yolu Corcinin evinin yanından düşən adamlar yarımçevrə cızmağa məcbur idilər.
Ev boş olsa belə, həndəvərinə gedən heyvanı qaytarmağa hər adam cürət eləmirdi. Bu zaman ağlı kəsməyən uşaqları buyururdular: «A bala, a bala, o inəyi bəri qaytar».
Bir gün, axşam vaxtı yenə hamı bir yerə toplaşmışdı. Saqqallı, təsbehli kişilərdən biri 7-8 yaşlı bir uşağı yanına çağırdı, əyilib üzündən öpdü. Dalınca da yağlı bir zarafat:
«Xalan nə təhərdi?»
Uşaq utandığından başını aşağı saldı, burnunu çəkib ayaqqabısının ucu ilə torpağı təpikləməyə başladı.
«Eşitmirsən ə…?» – kişi təsbehini sırıqlısının cibinə qoyub arxadan iki qolunu uşağın boynuna saldı və əllərini çənəsinin altına sürüşdürüb ona tərəf əyildi:
«Sənnənəm! Xalan nə təhərdi? Corcinin qəhbəxanasına gedirmi yenə?»
Uşaq diksindi, böyük qəbahət yapmış kimi gözlərini bərəldib uğunmaqda olan saqqallı kişilərə baxdı. Onu bayaqdan əzizləyən kişi elə şaqqanaq çəkdi ki, müvazinətini saxlaya bilməyib yerə çökdü. Uğunmaqda olan kişilər sifətlərini bir-birindən gizlədirdilər.
***
O axşamdan sonra bu balaca evin yarlığı boynundan asıldı.
Hətta qadınlar belə evin təzə təşbehini işlətməkdən çəkinmirdilər. Bu adın Corcinin evinin taleyinə mistik təsiri oldu. Gedib gələn azaldı.
Corci özü də buralarda az-az görünməyə başladı. İndi Corcini övladı ikiyə çatan cavan gəlinlər axtara bilərdi. Çünki dünyaya uşaq gətirmək imkanında olan qadınların demək olar ki hamısı bətnində bu mübarək xanımın «əl işi»ni gəzdirirdi.
Bircə Abbasəli! Yazıq Abbasəli… Evin təzə adı zatən onun «əhatə dairəsi xaricində» olan mənəvi dünyasını alt-üst etmişdi. Bir müddət hamının həsəd apardığı «bəy otağı»ndan səs-səmir gəlmədi.
Handan-hana bəlli oldu ki, küsüb Corcidən, ona bəslədiyi sonsuz məhəbbəti məşhur kalafasında dəfn edib və təzədən qayıdıb öz yeraltı dünyasına.
Üstəlik rayonda, asfaltda, örüşdə, hətta yardım gətirən maşınlar arasında CİP gördümü, arxasını çevirirdi: «Birdən Corci olar». Arxa çevirmək Abbasəlinin ən radikal etiraz aksiyası idi.
Adamların çoxu Abbasəlidən fərqli olaraq, hələ də bir daşı, bir ağacı, bir təpəsi olmayan, yeknəsəq yeraltı damlarıyla şimalı-cənubu bilinməyən bu düzəngahın qibləsini Corcinin evi deyin təyin edirdilər.
Gecələr yol azan çobanlar Corcinin evi deyin hara getdiklərini hesablayırdılar. Zarafatla bura «Amerika səfirliyi» deyənlər də var idi. Gündüzlər isə bu evə günəşdən kölgələnən qoca ulaqlar yaxınlaşırdı.
Əlifbasını bilmədiyimiz ingilis dilində elə şirin danışırdı ki, qoca arvadlar belə nəfəsini qısıb qulaq verirdilər.
Guya nəsə anlayacaqdılar. Guya Corci nəinki azəri dilində, hətta kürd dilinin Qarakeş, Şeylanlı ləhcəsində danışır.
O da özünü elə aparırdı ki, guya bizim dili başa düşür, gah gülümsəyir, gah qara sifətinə daha qatı rəng verirdi.
Bəs necə? Ola bilərdimi, millətin bu boyda faciəsi ona təsir eləməsin?
Axı onu vətəndaşı olduğu ölkə bu insanlara yardım etmək, ev tikmək, tibb məntəqəsi açmaq, məktəb yaratmaq üçün göndərmişdi.
Üstəlik gözüaçıq, biləndər adam idi Corci. CİP markalı maşınından düşüb, qırmızı, dikdaban ayaqqabılarını tozlu düzəngahlara basan gündən anlamışdı ki, bütün gəvil kolları, qarağanlar, təzəklərlə birgə qızmar yay günəşi bu adamların özünə inamını da yandırıb kösövə döndərib.
Kiminsə əlinə baxmağa, ən azı gözlərinin işartısını xoş bir şeyə yozmağa adət ediblər. Corci Allahından dönüb desəydi ki, bu yaz sizi Qarabağa qaytaracağıq, hamı inanardı.
Bu yerlərə bircə yol gəlirdi. O yol da bu yerlərin qeydsiz, şərtsiz hakimi, yoldaş Cabreyilovun asfalt yoldan azacıq aşağı, jandarm idarəsi qarşısında qoyduğu şlaqbaumun altından keçirdi.
Şlaqbaum təkcə öz işini yerinə yetirmir, həm də bir təslimiyyət missiyası həyata keçirirdi. Ətraf rayonlardan, paytaxtın özündən gələn adamlar, dini-imanı, vicdanı şlaqbaumun bəri üzündə, jandarm idarəsinin qarşısında qoyur, sonra baş əyib o biri üzə keçirdilər.
Düzünə qalsa, yaxından-uzaqdan təşrif buyuran nabələd yoldaşların tanışlıq üçün zəhmət çəkib şlaqbaumun o üzünə, o ilan mələyən, əqrəb kişnəyən çöl-biyabana getmələrinə əşhədü ehtiyac yox idi.
Bu, yoldaş Cabreyilovun fikri idi. İstər şlaqbaumun o üzündə, istərsə də bu üzündə pənəlgə tapanlar yaxşı bilirdilər ki, yoldaş Cabreyilov heç kimdən qorxmur və lazım gəlsə vəziyyəti olduğu kimi etiraf etməyə hazırdır: su yoxdu, otlaq yoxdu, məktəblər işləmir, işıqlar yanmır və s.
Bircə səsə-küyə salan olmaya. Dəvə gördün, görmədin!
Yoldaş Cabreyilovun bu yazılmamış qanunu xüsusən kənardan gələn qonaqlara aid idi.
Yerli sakinlərə qalsa, heç vaxt istəməzdilər ki, elnən toy-bayram libasında gələn bəlalardan ötrü yoldaş Cabreyilovun başı ağrısın, orda-burda kişinin üzünə söz gəlsin. Axı neyləsin bu kişi? Allah erməninin bəlasını versin! Yoldaş Cabreyilov deyirdi, o boyda torpaqları alıb milləti zəlil günə qoysunlar?
Adama elə gəlirdi ki, Corci yoldaş Cabreyilovun şlaqbaumundan bir balaca din-iman, bir balaca vicdan keçirə bilmişdi. Yəqin amerikalı olduğundan yaxşı yoxlamamışdılar.
Bəlkə onu camaata sevdirən də qadağan olunmuş mal kimi gəzdirdiyi bu keyfiyyətlər idi!
Corcinin sadəliyi, özünü yüksək tutmamağı da vardı. İlk gəldiyində bu yerlərin ən imkansız, xəstə sakini Abbasəlinin yeraltı damına baş çəkdi. Abbasəli il on iki ay yastıqdan baş qaldırmazdı.
Onu yalnız yardım verən maşınların yanında görmək olurdu.
Saralmış çöhrəsi, qırışmış üzü görünən kimi uşaqlar qaçıb dağılışır, saatlarla növbəyə duran böyüklər kənara çəkilirdilər.
Nə qədər yolunu saxlasalar da Abbasəli bəhanə tapıb kiminləsə savaşır, əvvəlcə «bu xarabaya daş qoyanı», sonra hökuməti söyür, aldığı ərzaq payını belinə aşırıb yeraltı damına çəkilirdi.
Camaat buralara təzə-təzə gələndə ümid edirdi ki, bu gün-sabah geri qayıdacaq.
Heç kim ürək qızdırıb daxal-daxma tikmirdi. Vaxtı ilə burda heyvan saxlayan insanlar üçün quraşdırılmış darısqal, uçuq-sökük olacaqlarda və yeraltı damlarda daldalanırdılar. Sonralar gördülər yox, iş bir az qəlizdi, başladılar hərə bir yanda koma qaraltmağa.
Bircə il keçməmiş hamı yerin altından üstünə çıxdı. Bircə Abbasəli ənənəsinə sadiq qaldı. «Nə qədər yaşayıram evim, ölən gündən qəbrim bu yeraltı damdır» - dedi.
Anası ölsün Corcinin! Günlərin birində, bir yük maşını gəlib Abbasəlinin damının qarşısında dayandı. Fəhlələr kuzadan taxta materialları, şifer, çərçivələr, üstünə qırmızı hərflərlə «USAİD» yazılmış göy rəngli qapı düşürdülər.
Sonra ekskvator gəldi, su çəni gəldi, ekskvator çalovuşunu hərləyib yekə bir quyu qazdı, saman palçıq yoğurdu.
Corci özü CİPini kənarda saxlayıb qolunu çırmaladı, Abbasəli üçün bir-iki qəlib kərpic kəsdi.
Bəlkə də Abbasəlini bu dünayaya bağlayan ən dəyərli xatirə elə bu idi. Zarafat deyildi ha, «yardım verənlərin böyüyü» palçığı ovuclaya-ovuclaya onunla birlikdə kərpic kəsmişdi.
Xəstə olduğunu unutmuşdu Abbasəli. Fəhlələrə qoşulub işləyirdi.
Sırıqlısını çiyninə atıb təsbeh çevirən ağsaqqal kişilər axşamlar mal-heyvanı yerbəyer eləyəndən sonra, özləri demiş «Abbasəlinin kalafası»nın başına toplaşırdılar.
«Salam»dan, «İşiniz on qat olsun»dan sonra, onun həvəslə yer ölçməyinə, xəndək qazmağına, kərpic daşımağına qaşları ilə zərif eyham vurub gülümsəyir, Abbasəli ilə kürd dilində məzələnirdilər:
«Qə xö cəm qə, jniqi va hılqır, pərəfi mali va bn» (Özünü cəmlə, elə bu arvadı al, təzə evə yığışın).
Qımışırdı Abbasəli, amma yerindəcə etiraz etməyi özünə müqəddəs borc sayırdı:
«Wər məben, Corci insanəqi çəyə!» (Elə deməyin, Corci yaxşı insandır)
Mal-heyvanının otu-ələfi bol olan başqa bir saqqalı və təsbehli kişi qayğısızcasına zarafatı uzatmaq istəyrdi:
«Düye mərəqi çəyə» (Sən də yaxşı kişisən).
Yerin altından üstünə çıxmağın sevinci Abbasəlinin vəzninə təsir eləmişdi. Əvvəlki kimi, hər sözə alınıb, hər eyhama cırnamazdı.
***
Abbasəlinin evini hamı bir-birinə barmaqla göstərirdi. Əməlli-başlı pəncərə, dəhliz, qapı, hətta pəncərədə şüşələr, pərdə…
Bir sözlə bəy otağı! Qalın tuman geyinən və ortasını şalla çəkən, qılçaları tüklü arvadlar danışırdılar ki, Abbasəli evlənmək istəyir.
Özü də dula-mula yiyə durmur, deyir mənə bakirə qız lazımdı, çünki özüm də oğlan xeylağıyam.
Hətta deyirlər arvadlardan biri məzə üçün Abbasəlinin qabağını kəsib ki, gəl məni al.
Ortasını şalla çəkən, qılçaları tüklü arvadlar onu da danışırdılar ki, kişilərdən biri – Abbasəlinin yaxın qonşusu rayona gedirmiş, yolüstü qapıda çırpı yığan Abbasəliyə yanaşıb deyib ki, mən gedirəm, arvadı sənə tapşırıram.
Narahat olma, özünə demişəm, ürəyin istəyən vaxt daxalın pəncərəsini taqqıldat, gələcək…
Corcinin tikdiyi otağın rahatlığını qonum-qonşu Abbasəlinin burnundan tökməkdə idi.
Bu azmış kimi Corci yatağın başqa bir yerində göy rəngli qapısına «USAİD» yazılmış başqa bir otaq tikdirdi.
Evin təyinatı bəlli olmasa da, hamı Abbasəlinin yeraltı damların arasında göydələn kimi görünən otağının əlli-əlliyə dəbdən düşdüyünü anladı.
Bəlkə də bu Abbasəlinin xeyrinə idi. Evlə bağlı dözülməz zarafatlar səngiyəcəkdi bir az. Amma kim bilir, bəlkə elə Abbasəlinin ürəyindən idi bu zarafatlar.
Bəlkə elə doğrudan da onun könlündən keçirdi ki, kiminsə qılçası tüklü, ortası şallı arvadını evinin yaxınlığındakı bu kalafaya sürükləsin.
Zarafatlar ara verdi. Hamının fikri-zikri yeni tikilən otaq və onun təyinatı idi.
Qapısına «USAİD» yazılmış ev barədə ilk açıqlama belə oldu: burda qaçqın qadınlar üçün iş yeri açılacaq – paltar tikəcək, xalça-kilim toxuyacaq, əvəzində pul alacaqlar. Nəyi pisdi ki?!…
Az keçməmiş düzəngahın bütün gəlinləri bu evə gedib gəlməyə başladılar. Evdə həqiqətən də nələrsə toxuyurdular, dəzgahlar-filan var idi. Ancaq deyildiyi kimi, heç kəs əmək haqqı almırdı.
Corci rayonda yaşadığı üçün ən tezi həftədə bir dəfə baş çəkirdi bura.
Gələndə qadınlar qarışqa mürəbbəyə daraşan kimi toplaşırdılar başına. Corcinin tikdiyi evin təyinatı ağır-ağır qalxan dumandan sonra boy verən qocaman Laçın dağlarının füsunkar görünüşü kimi aydınlaşırdı.
Hamı bilirdi artıq. Ən azı uşaqlardan xəbərsiz arvadlarını danışdırmışdılar. Heyvan saxlamaq və laqqırtı vura-vura domino oynamaqdan başqa məşğuliyyəti olmayan, hava qaralar-qaralmaz çırağını püfləyib arvadlarının yanına dürtülən bu üzü tüklü kişilər arzuolunmaz hamiləliyin qayğısını çəkmirdilər artıq. Corcinin sehrli əlləri dünyaya gələcək körpələrin yolunu analarının bətnindəcə bağlamışdı.
Ən əsası, bu pulsuz-parasız, qoruyucu preparatlarsız başa gəlirdi.
İldə bir uşaq doğan, yaxud iyirmi «şirvan» verib rayon mərkəzindəki xəstəxananın abort masasına qalxan, əhval-ruhiyyəsindən, səhhətindən asılı olmayaraq ərinin yataq təklifinə etiraz etməyi əxlaqsızlıq sayan, qılçası tüklü, ortası şalla çəkilmiş qadınların birdən-birə qısırlaması həqiqəti ağappaq ağardıb hamının gözünə soxmaqda idi.
Bəli, hamı bilirdi, üstəlik hamı bilirdi ki, hamı bilir, ancaq yenə danışan yox idi.
O evə baxanda əli təsbehli kişilər söhbətinin mabədini unudurdular. Yolu Corcinin evinin yanından düşən adamlar yarımçevrə cızmağa məcbur idilər.
Ev boş olsa belə, həndəvərinə gedən heyvanı qaytarmağa hər adam cürət eləmirdi. Bu zaman ağlı kəsməyən uşaqları buyururdular: «A bala, a bala, o inəyi bəri qaytar».
Bir gün, axşam vaxtı yenə hamı bir yerə toplaşmışdı. Saqqallı, təsbehli kişilərdən biri 7-8 yaşlı bir uşağı yanına çağırdı, əyilib üzündən öpdü. Dalınca da yağlı bir zarafat:
«Xalan nə təhərdi?»
Uşaq utandığından başını aşağı saldı, burnunu çəkib ayaqqabısının ucu ilə torpağı təpikləməyə başladı.
«Eşitmirsən ə…?» – kişi təsbehini sırıqlısının cibinə qoyub arxadan iki qolunu uşağın boynuna saldı və əllərini çənəsinin altına sürüşdürüb ona tərəf əyildi:
«Sənnənəm! Xalan nə təhərdi? Corcinin qəhbəxanasına gedirmi yenə?»
Uşaq diksindi, böyük qəbahət yapmış kimi gözlərini bərəldib uğunmaqda olan saqqallı kişilərə baxdı. Onu bayaqdan əzizləyən kişi elə şaqqanaq çəkdi ki, müvazinətini saxlaya bilməyib yerə çökdü. Uğunmaqda olan kişilər sifətlərini bir-birindən gizlədirdilər.
***
O axşamdan sonra bu balaca evin yarlığı boynundan asıldı.
Hətta qadınlar belə evin təzə təşbehini işlətməkdən çəkinmirdilər. Bu adın Corcinin evinin taleyinə mistik təsiri oldu. Gedib gələn azaldı.
Corci özü də buralarda az-az görünməyə başladı. İndi Corcini övladı ikiyə çatan cavan gəlinlər axtara bilərdi. Çünki dünyaya uşaq gətirmək imkanında olan qadınların demək olar ki hamısı bətnində bu mübarək xanımın «əl işi»ni gəzdirirdi.
Bircə Abbasəli! Yazıq Abbasəli… Evin təzə adı zatən onun «əhatə dairəsi xaricində» olan mənəvi dünyasını alt-üst etmişdi. Bir müddət hamının həsəd apardığı «bəy otağı»ndan səs-səmir gəlmədi.
Handan-hana bəlli oldu ki, küsüb Corcidən, ona bəslədiyi sonsuz məhəbbəti məşhur kalafasında dəfn edib və təzədən qayıdıb öz yeraltı dünyasına.
Üstəlik rayonda, asfaltda, örüşdə, hətta yardım gətirən maşınlar arasında CİP gördümü, arxasını çevirirdi: «Birdən Corci olar». Arxa çevirmək Abbasəlinin ən radikal etiraz aksiyası idi.
Adamların çoxu Abbasəlidən fərqli olaraq, hələ də bir daşı, bir ağacı, bir təpəsi olmayan, yeknəsəq yeraltı damlarıyla şimalı-cənubu bilinməyən bu düzəngahın qibləsini Corcinin evi deyin təyin edirdilər.
Gecələr yol azan çobanlar Corcinin evi deyin hara getdiklərini hesablayırdılar. Zarafatla bura «Amerika səfirliyi» deyənlər də var idi. Gündüzlər isə bu evə günəşdən kölgələnən qoca ulaqlar yaxınlaşırdı.