-
"OxuZalı"nda ən çox müzakirə edilən
Sizə Azərbaycanda sovet hökuməti qurulandan sonra mətbuatda yazarlara hücumlardan danışacağıq.
Elə həmin dövrün bolşevik mətbuatının dili ilə.
O dövrdə hədəfdə olanlardan biri də şair Əhməd Cavad idi.
“Gənc işçi” qəzetinin 19 noyabr 1929-cu il sayında Əhməd Cavada qarşı məqalələrdən biri yer alıb.
SANDIK ƏDƏBİYYATI "BANİSİ"
Hər şəyirdin bir ustası, hər fənnin bir yaradıcısı, hər cərəyanın bir başçısı olmamış deyildir.
Bizdə çokdan bəri kollanan “sandık ədəbiyyatı” cərəyanının "banisi” də - haqqında məqalələr yazılan Əhməd Cavad cənablarıdır.
Hazırda məktəbli gənclərimizin bir hissəsi (ədəbiyyat həvəskarları) Cavadın curuq parçalarını dillərində əzbər etmişlər. “Unudulmuş sevdalar”, “ Göy-göl”, “Leyla” gibi milli və şovinist ruhda yazılan parçalar, gənclərimiz arasında çox səmimiyyətlə qarşılanır.
Hətta musamərə verilən gecələrdə belə bu və ya başqa gənc “xanəndələrdən” birisi Cavadın heç olmasa “ Leylasını” oxumaqdan özlərini saxlaya bilmir.
Bu hələ sandık ədəbiyyatının zahiri forması (şəklidir).
Batində isə özünün kokumuş kafasından “ gözəl” kəlmələr intixab edərək, gənc nəslin ruhunu zəhərləyici “sənətkəranə” parçalar yaradan Cavad, təsiri altına salmış olduğu adamların vasitəsilə həmin parçaları gənclər içərisində intişar etdirir.
Cavadın bu hərəkəti, imdicə meydana çıxarılmış bir şey deyildir.
Onun bu işini, Azərbaycan proletar yazıçıları cəmiyyətinin üzvlərindən bir çoxusu bilir.
Məktəblərimizdə ədəbiyyatla məşğul olan elə gənclərimiz vardır ki, Cavadın bir neçə parçasından ibarət xüsusi bir dəftərçə düzəldərək özü üçün yadigar saxlayır.
Buna görədir ki, müxtəlif təbəqə və müxtəlif siniflərdən olan ədəbiyyatçı gənclərimiz Cavadın təsiri altına düşür və sandık ədəbiyyatı yazaraq küncdə - bucaqda özləri üçün oxuyurlar.
Bu faktın doğruluğunu, Azərbaycan proletar yazıçıları cəmiyyətindəki gənclərin azlığı ilə müəyyən etmək olar.
Hələ acınacaqlısı orasıdır ki, cəmiyyət ətrafına toplanmış gənclər içərisində də Cavada pərəstiş edənlər yox deyildir.
Biz yəqin edirik ki, Cavadın yox edilməsi, sandık ədəbiyyatına möhkəm bir zərbə endirəcək və həvəskar gənclərimiz, cəmiyyət ətrafına toplanaraq, proletar məfkurəsilə silahlanıb bizə istədiyimiz proletar ədəbiyyatını verə biləcəklər.
Eyni qəzetin 17 noyabr tarixində isə “ Kırmızı saz” imzasını qoyan müəllifin Əhməd Cavad haqqında “ Müsavat dəllalı” adlı həcv xarakterli şeri yer alır.
MÜSAVAT DƏLLALI
(Əhməd Cavada)
Türkiyədə çıxan “ İstiqlal” məcmuəsinə şeirlər göndərməsi münasibətilə
Şeyrinə aguş açıb Türkiyə Əhməd Cavadın,
Bicliyi oldu əyan cümləyə Əhməd Cavadın.
Yetişib Türkiyəyə yazdığı bir çox əsəri,
Yazdığından özünün yaxşıca vardır xəbəri,
Əyləşib Türkiyədə dəvət edir dərbə-dəri,
Şeyrinə çıkdı yiyə Türkiyə Əhməd Cavadın,
Bicliyi oldu əyan ölkəyə Əhməd Cavadın.
Verməmiş məktubunu poçta və ya teleqrafa,
Yəkin onda onu sövq etdi ora simsiz hava;
Zurnasın çalmadadır öz–özünə subhu-məsa,
İç üzü bəlli olub cümləyə Əhməd Cavadın,
Şeyrinə ağuş açıq Türkiyə Əhməd Cavadın,
Başını əymədə üç rəngli “gözəl bayrağına”,
Qədəm atmaq diləyir Türkiyənin torpağına;
Hərzələr yazmadadır baxmayaraq sol–sağına
Şeyrinə kollar açıq Türkiyə Əhməd Cavadın,
Təməy" kurcalanır hürməyə Əhməd Cavadın
Kanını coşdurarak köhnə o dostlar həvəsi
Yadına düşdü bu gün “göy gölünün” xatirəsi
Gözlədi gəlmədilər... qaynadı səbrin kasası
Gücü çatdı balaca hürməyə Əhməd Cavadın;
Hiləsi oldu əyan ölkəyə Əhməd Cavadın.
Maaş almakla yeyir müftəcə Şura çörəyin,
Şişirib karnını, gündən günə yağlar göbəyin;
İndi bildirməlidir həddini nankor çörəyin,
Bicliyi oldu əyan ölkəyə Əhməd Cavadın,
Yeridir sürgünə, ya türməyə Əhməd Cavadın...
“Kırmızı saz”
(1937-ci ilin iyulunda Ə.Cavad həbs edildi. Həmin il oktyabrın 13-də isə güllələndi. Şairlə birlikdə onun həyat yoldaşı Şükriyyə xanıım da həbs edildi və uşaqlarından təcrid edilərək Qazaxıstana sürgün edildi. Şəkildə - məhbus Şükriyyə Axundzadə).