(Məşhur türk yazarı Elif Şafakın son dövrlərdə “Haber Türk” on-line qəzetində dərc olunmuş köşə yazılarının çapını davam etdiririk).
“Eşq” romanımın ingiliscəsi “The forty Rules of Love” adı ilə çap olundu. Mən də bir müddətdir ki, romanımın tanınması məqsədi ilə Amerikadayam.
Burda kitab dünyası bizdəkindən daha çevik işləyir. Nəşriyyatlar çap planını bir və ya iki il əvvəldən tuturlar.
Beləcə, naşirlər artıq indidən bilirlər ki, iki il sonra hansı kitabı nəşr edəcəklər.
Hər romanın çapa hazırlanması (üz qabığının dizaynı, redaktəsi, mətbuat bülleteni və s.) ən azı bir il çəkir. Dərin bir ixtisaslaşma var.
İldə təxminən 175 min kitab buraxılır.
Romançılar da hər kəsin romançı olmaq istəməsindən şikayətlənir. Eynilə bizdə olduğu kimi burada da romançılar bir-birlərini sevmir.
Bu sıraya öz hesabına kitab buraxdıranlar, ya da məhəlli çərçivədə yayılan kittabların daxil olmadığını nəzərə alsaq, mənzərənin nə qədər böyük və rəngarəng olduğu daha aydın olar.
Sanki hər nəfəs alıb-verəndə yeni bir kitab çıxır bazara.
Bu sürətli çarxın içində minlərlə roman çap olunur. Hər qırx dəqiqədə rəflərə yeni bir roman gəlir. İnanılmaz bir rəqabət var. İnanılmaz bir qaçaqaç var.
Burda bizimlə müqayisədə daha çox kitab nəşr olunur, amma bəlkə də bir o qədər sürətlə buxarlanır kitablar.
Hər an yeni yazarlar ortaya çıxır, hərçənd yüzlərlə, minlərlə ad arasında yazarlar tez unudulur.
Yazı dünyasında hər kəs başqasının toyuğunu qaz görür (eynilə bizdə olduğu kimi).
Şairlər, kiçik hekayə müəlliflərinin nə qədər şanslı olduğunu söyləyir (kiçik hekayəni çap edən bir çox jurnal var), kiçik hekayə müəllifləri romançıların daha şanslı olduğunu düşünür (bazar romanla daha çox maraqlanır), romançılar da hər kəsin romançı olmaq istəməsindən şikayətlənir (o qədər çox ad var ki hər şey toz buludunda itir).
Eynilə bizdə olduğu kimi burada da romançılar bir-birlərini sevmir, bir-birlərinin əleyhinə danışıb yaza bilir.
Amma coğrafi genişlik, yəni yazarların bir-birindən ayrı-ayrı şəhərlərdə yaşaması və hər birinin öz oxucularının olması, qısqanclıq və rəqabətin dozasını az da olsa yumşaldır.
Marksın dediyi kimi, bir dünya artıq kitab dünyasıdır.
Burda "bərk olan hər şey buxarlanır".
Müasir cəmiyyətin çaşmayan ritmi belədir. Qadınlar bir araya gəlib kitab klubları qurur.
On qadın, on beş qadın hər səfərində başqa bir kitab seçib onu oxuyur, həftədə bir görüşüb oxuduğunu müzakirə edir. Kitab klubları son dərəcə məşhurdur.
Və bir çox qadın, öz ətrafında belə bir şeylə məşğul olmağından qürur duyur. Yeni bir inkişaf isə internetdir. Çoxlu kitab bloqu var. Artıq hər kəs "kitab tənqidçisi" sayılır.
Bir universitet tələbəsi, böyük bir şirkətdə çalışan bir mühəndis, bir bank işçisı ya da beş uşaq anası bir ev xanımı, boş zamanlarında internet vasitəsilə "kitab bloqu" qurub kitabları tanıdır, bəyənmədiyi romanları tənqid edir.
Hər yerdən insanlar bu bloqları izləyir; onlar da öz fikirlərini yazır, sevdikləri kitabları tövsiyə edirlər. Və istər inanın, istər inanmayın, bu həvəskar və yerli bloqları böyük nəşriyyatlar son dərəcə ciddi qəbul edir.
Türkiyədə də bənzər bloq və veb səhifələrinin çoxalmasına ehtiyacımız var. Ədəbiyyatın ritmi cəmiyyətdən gəlirsə, gözəldir.
Yerlərdən. Vətəndaş cəmiyyətindən. Yoxsa ədəbiyyat tək-tək elitar şəxslərin əlində qalmamalı, fərdlərin mədəniyyəti olmamaldır.
Türkiyədə bir az həvəsləndirməklə kitab bloqları qura biləcək yüzlərlə, minlərlə insan var əslində.
Köhnədən belə deyildi. Yaxın zamana qədər ədəbiyyat tənqidi tək-tək adamın əlində idi. Az sayda jurnalda müəyyən kəslər tənqidçi sifəti ilə yaza bilərdi.
Amma artıq bu qırıldı. İndi, bu yeni əsrdə tələbə də, ev xanımı da, hər yaşdan və peşədən olan kitabsevər öz məcrasını qura, inkişaf etdirə bilər.
New York, Philadelphia, Los Angeles, San Francisco, Santa Cruz, Seattle, Chicago.... Çamadan əlimdə, şəhərləri dolaşıram.
Getdiyim hər yerdə türklər, türk-amerikalılar və amerikalılar maraqla məni qarşılayır. Amerikada yazar olmaq başlı-başına bir həyat tərzidir.
Amerikada Türk bir yazar olmaq isə asan deyil. O da bir başqa yazının mövzusudur....
11 Mart 2010
Çevirəni Səadət Akifqızı
Həmçinin oxu
Elif Şafak. Siyasi liderlərimiz roman oxuyurmu?
“Eşq” romanımın ingiliscəsi “The forty Rules of Love” adı ilə çap olundu. Mən də bir müddətdir ki, romanımın tanınması məqsədi ilə Amerikadayam.
Burda kitab dünyası bizdəkindən daha çevik işləyir. Nəşriyyatlar çap planını bir və ya iki il əvvəldən tuturlar.
Beləcə, naşirlər artıq indidən bilirlər ki, iki il sonra hansı kitabı nəşr edəcəklər.
Hər romanın çapa hazırlanması (üz qabığının dizaynı, redaktəsi, mətbuat bülleteni və s.) ən azı bir il çəkir. Dərin bir ixtisaslaşma var.
İldə təxminən 175 min kitab buraxılır.
Sanki hər nəfəs alıb-verəndə yeni bir kitab çıxır bazara. Bu sürətli çarxın içində minlərlə roman çap olunur. Hər qırx dəqiqədə rəflərə yeni bir roman gəlir.
Romançılar da hər kəsin romançı olmaq istəməsindən şikayətlənir. Eynilə bizdə olduğu kimi burada da romançılar bir-birlərini sevmir.
Sanki hər nəfəs alıb-verəndə yeni bir kitab çıxır bazara.
Bu sürətli çarxın içində minlərlə roman çap olunur. Hər qırx dəqiqədə rəflərə yeni bir roman gəlir. İnanılmaz bir rəqabət var. İnanılmaz bir qaçaqaç var.
Burda bizimlə müqayisədə daha çox kitab nəşr olunur, amma bəlkə də bir o qədər sürətlə buxarlanır kitablar.
Hər an yeni yazarlar ortaya çıxır, hərçənd yüzlərlə, minlərlə ad arasında yazarlar tez unudulur.
Yazı dünyasında hər kəs başqasının toyuğunu qaz görür (eynilə bizdə olduğu kimi).
Şairlər, kiçik hekayə müəlliflərinin nə qədər şanslı olduğunu söyləyir (kiçik hekayəni çap edən bir çox jurnal var), kiçik hekayə müəllifləri romançıların daha şanslı olduğunu düşünür (bazar romanla daha çox maraqlanır), romançılar da hər kəsin romançı olmaq istəməsindən şikayətlənir (o qədər çox ad var ki hər şey toz buludunda itir).
Eynilə bizdə olduğu kimi burada da romançılar bir-birlərini sevmir, bir-birlərinin əleyhinə danışıb yaza bilir.
Amma coğrafi genişlik, yəni yazarların bir-birindən ayrı-ayrı şəhərlərdə yaşaması və hər birinin öz oxucularının olması, qısqanclıq və rəqabətin dozasını az da olsa yumşaldır.
Marksın dediyi kimi, bir dünya artıq kitab dünyasıdır.
Burda "bərk olan hər şey buxarlanır".
Müasir cəmiyyətin çaşmayan ritmi belədir. Qadınlar bir araya gəlib kitab klubları qurur.
On qadın, on beş qadın hər səfərində başqa bir kitab seçib onu oxuyur, həftədə bir görüşüb oxuduğunu müzakirə edir. Kitab klubları son dərəcə məşhurdur.
Və bir çox qadın, öz ətrafında belə bir şeylə məşğul olmağından qürur duyur. Yeni bir inkişaf isə internetdir. Çoxlu kitab bloqu var. Artıq hər kəs "kitab tənqidçisi" sayılır.
Bir universitet tələbəsi, böyük bir şirkətdə çalışan bir mühəndis, bir bank işçisı ya da beş uşaq anası bir ev xanımı, boş zamanlarında internet vasitəsilə "kitab bloqu" qurub kitabları tanıdır, bəyənmədiyi romanları tənqid edir.
Hər yerdən insanlar bu bloqları izləyir; onlar da öz fikirlərini yazır, sevdikləri kitabları tövsiyə edirlər. Və istər inanın, istər inanmayın, bu həvəskar və yerli bloqları böyük nəşriyyatlar son dərəcə ciddi qəbul edir.
Türkiyədə də bənzər bloq və veb səhifələrinin çoxalmasına ehtiyacımız var. Ədəbiyyatın ritmi cəmiyyətdən gəlirsə, gözəldir.
Yerlərdən. Vətəndaş cəmiyyətindən. Yoxsa ədəbiyyat tək-tək elitar şəxslərin əlində qalmamalı, fərdlərin mədəniyyəti olmamaldır.
Türkiyədə bir az həvəsləndirməklə kitab bloqları qura biləcək yüzlərlə, minlərlə insan var əslində.
Köhnədən belə deyildi. Yaxın zamana qədər ədəbiyyat tənqidi tək-tək adamın əlində idi. Az sayda jurnalda müəyyən kəslər tənqidçi sifəti ilə yaza bilərdi.
Amma artıq bu qırıldı. İndi, bu yeni əsrdə tələbə də, ev xanımı da, hər yaşdan və peşədən olan kitabsevər öz məcrasını qura, inkişaf etdirə bilər.
New York, Philadelphia, Los Angeles, San Francisco, Santa Cruz, Seattle, Chicago.... Çamadan əlimdə, şəhərləri dolaşıram.
Getdiyim hər yerdə türklər, türk-amerikalılar və amerikalılar maraqla məni qarşılayır. Amerikada yazar olmaq başlı-başına bir həyat tərzidir.
Amerikada Türk bir yazar olmaq isə asan deyil. O da bir başqa yazının mövzusudur....
11 Mart 2010
Çevirəni Səadət Akifqızı
Həmçinin oxu
Elif Şafak. Siyasi liderlərimiz roman oxuyurmu?