Gecə keçirdi,
Ata qurtarmaq istəmirdi
bu gecəni,
Qızını boynuna mindirirdi,
oğlunu "keçi dili"ylə,
dindirirdi.
Gecə keçirdi,
ata təzədən başlayırdı hər şeyi.
Yatırdı, yenə dururdu,
yenə çay içirdi.
Saatın çıqqıltısıyla,
Düşmən yeriyirdi bu səadətə.
Ata yığmışdı bu gecəyə
milyon illərin görüşünü.
Qurtarmaq istəmirdi
bu gecəni.
Yatırdı, yenə
durub təzədən
başlayırdı hər şeyi.
Guya gecə yeni düşüb,
Hələ var sabah getməyinə.
Hələ var sabahkı ayrılığa.
Hələ var gözünün içindəki,
Göz yaşının yaşamağına,
Qızının dodaqlarında
şirni payı küsmüşdü,
saçlarının ağ bantı,
çiçək kimi solmuşdu.
Balaca gombul oğlu
qucağında gülüşə,
nağıla susamışdı.
Ata girdi yerinə,
Sabah yol gedəcəkdi.
Güllü yorğanın iyini
üzünə çəkdi.
Birdən ata gördü ki,
gecəni çəkirlər.
Gecəni dünyadan düşürdürlər.
arvadını, uşağını
evini, eşiyini
Yurdunu, beşiyini
dünyadan düşürdürlər.
Tez qalxdı ata,
təzədən başladı hər şeyi.
Durğuzdu oğlunu,
min illərin şirni payını
bağışladı.
Qızına "at" oldu,
oğluna uşaq oldu.
Guya təzə işdən gəlib,
qənd alıb, çay alıb
bir evin ümidi tək,
qapıda dayanıb.
Ata uzadırdı gecəni.
Ata dava eləyirdi,
Uşaqlarının ac günüylə,
arvadının göz yaşıyla
tutaşırdı.
Son qəpiklə dalaşırdı.
Arvadının tək günüylə,
jaketini satmağıyla vuruşurdu.
Qızının üzü ac qalmışdı,
ata dodaqlarına.
Dodaqlarında alınmayacaq
şirnilərin
yeri göynəyirdi.
Üzündə bir də açılmayacaq
ata dodaqlarının
suyu göynəyirdi.
Tiyə əyni göynəyirdi.
Dükanda donu dağılırdı,
corabı köhnəlirdi.
Ata hücum çəkirdi
atasızlığa.
Qızının yalın ayaqlarına,
şirnisiz dodaqlarına.
Ata hücum çəkirdi,
qızının valideyn iclasına
Gəlməyən atasına.
Ata hönkürüb yıxılırdı,
köhnə kənd məktəbində
qızının partasına.
Ata hücum çəkirdi,
arvadının saçında
ehtiyaca.
Ata balalarını gül kimi qoxulayırdı,
Qurtarıb gedirdi gecə.
Saatın çıqqılısıyla,
Düşmən yeriyirdi.
Səadət dolu gecəni,
çəkirdi, sürüyürdü.
Guya saat doqquzdu,
uşaqları durquzdu.
Bu sənin şirni payın,
Bu sənin,
bu sənin,
Bu da sənin ayaqqabın.
Payladı qurtardı ata,
Min ilin şeylərini.
Sonra oğlunun toyu başladı.
Qaldırdı qolunu,
bir oynamaq oynadı ki...
arvadı sinəsindən,
qolunu ip kimi açdı.
Canlarında ölüb qalan,
"Tərəkəmə" gül açdı.
"Dedilər gözəldi gülün butası,
Dedilər xələt versin bəyin atası".
Ata əl atdı cibinə
Çıxartdı minlik topası.
Keçirdi, gedirdi gecə.
Ata min ilin toylarını
yığmışdı bu gecəyə.
Bu toylu gecəni düşmən
Ölüm düşərcəsinə,
aparmaq istəyirdi.
Vaqifin heykəlini,
ələsgərin qəbrini
yıxmaq istəyirdi.
Qanatmaq istəyirdi Xəzərin
ləpələrini.
Gülləyə nişan qoymuşdu
Füzulinin misralarını.
Gülləylə didirdi
Qubanın almalarını.
Düşmənlər çıtıq eləyirdi,
qızının partasını.
Yıxırdılar Gəncə çinarlarını.
Göyçay narı
araqarının üstə sıxılırdı.
Qızların yanaqları
keflərinə sıxılırdı.
Ata yığmışdı gecəyə
min ilin şeylərini.
Yatmırdı ata,
qurtarmırdı gecəni.
Bilirdi ki, qoruyacağı şey budu.
Bilirdi ki, Daşnak qırır
Uşaqların xətkeşini,
qələmini.
Çantasına patron soxur,
Gözlərində məhəbbəti gülələyir,
sinəsində bəşəriyəti güllələyir.
Yanağında ataların
dodağını güllələyir.
Daşnak ölüm doğur,
ölüm əkir.
Daşnakların ayağında
ölüm gəlir.
Ata görür, gödəlir
oğlunun futbol meydançasının boyu.
Top İrəvana düşür.
Gödəlir toy mağarının boyu,
"Vağzalı" ölüm düşərcəsində
adamların qolundan,
üz-üstə yerə düşür.
Ata görür
Daşnak aparır əsirləri,
dilində Füzulinin
şeirlərini.
Ayağında Vətən
torpağının dadını.
Öz içindən dartılır ata.
istəyir dünyaya gəlmiş,
gələcək insanların
milyard nifrətini
Düşmənin üsünə ata.
Bu gecədən, uşaqların
bu axşamkı gözündən.
Ata yığıb gecəyə
min ilin şeylərini.
Bəlkə də yığıbmış
bizim kəndi.
Ağacların yaşılını,
İkimərtəbəli məktəimizi,
atalar sözərini,
bayatıları,
neçə-neçə toyları,
gələcək nəslimizi.
Doğulan körpənin
gözünün işığını.
Oyuncaq üçün
gözlərinin yaşını.
Açılır səhər,
güllərin işığıyla.
Ata atılır bu gecədən
Qollarında bala dadı.
Əlində arvadının
saçının istisi.
Ölüm daşıyan güllələr,
bala dadına,
saç istisinə
büküldülər.
Dəyincə güllələr
əllərin istisinə,
qızların saçı ağardı.
Dəyincə balaların dadına,
balaların boyu bir az
qorxaq oldu.
Biz adamlar,
insanizm dünyasına
O gecədən gəlmişik.
Üzümüzdə atamızın
Dodaqları, öpüşləri.
Ona görə toy mağarını gen tikirik,
qırx gün, qırx gecə
toy eləyirik.
Zurnaçılar yorulunca çaldırırıq.
Qolumuzda, qıçımzda ölüb qalan
bir nisgili öldürürük.
O gecədən düşüb getdi atamız,
Biz yuxudaydıq.
Yuxumuzu cırıb çıxdıq.
Biz evin kişi qırığıydıq,
anamızın əlində
çəlik idik, qarğıydıq.
Biz insanlığın yarasına
üz qoyduq,
saç qoyduq,
sevgi döşədik.
Biz davadan sonra
məktublar kimi gəldik,
açdıq sevgimizi, qəlbimizi.
Atalar cəbhədən
Məktub kimi yazmışdı bizi.
***
Atalar getdilər,
Əmilər getdilər.
Əlimiz uzandı,
Boyumuz uzandı.
Əlimizdə bitdilər,
Boyumuzda bitdilər.
Ata pencəyini geydi oğullar,
ata yerişini yeridilər.
Ata gülüşünü götürdülər.
Daşlardan böyük həsrət
qaldı atalardan.
Çinarlardan böyük ümid
gəldi uşaqlara.
Kəndin ağ üzündə qara yolla
Uşaqlar bir gəldilər,
İki gəldilər,
üç gəldilər,
Nənələr qalxdılar ayağa.
Boylarında sındı həsrət.
Gözlərində bitdi heyrət.
Ay aman, bu gəliş
Səfərin gəlişidi...
Bu gülüş Kərimin gülüşüdü...
Bu yeriş Müslümün yerişidi...
Ay aman, muştuluq verin,
Bir kənd geri dönürdü...
***
Düşmənlər bir güllə düzəltdilər,
nazıyla oynadılar,
yaş yerə qoymadılar.
Bələdilər təbəsümə, gülüşə
düşmən hamiləydi ölümə.
Bizim kənddə,
Telli hamiləydi Bəşirə.
Doğuldu Bəşir,
yeridi, yüyürdü Bəşir.
Düşmənlər gülləni yeşiyə mindirdilər,
apardılar, gətirdilər.
Ac avtomatlar gəldi,
getmədi.
Yeşikdən - yeşiyə keçdi,
itmədi.
Çatıb atasının boyuna
gəldi Xankəndinə,
Tellinin oğlu.
Xankəndinə gəlmişdi,
Düşmənin güllə oğlu.
Mindi bir avtomata,
atılmadı, atılmadı.
Bir meşədə,
bir döyüşdə,
Bəşiri görüb tanıdı,
Atıldı
Gülləni canıyla tutdu Bəşir.
Yıxdı, öldürdü canında.
Bakıya gələn ağrını,
uşaqların kədərini,
sevgisizliyi, atasızlığı,
Yıxdı, öldürdü canında.
Düşmən hamiləydi ölümə,
Telli hamiləydi Bəşirə.
Bizim kənddən bu günlər,
gəldi əsgərlikdən
Bəşir adlı bir oğlan.
***
Orda bir məhəbbət ağlayır yaman,
Orda vağzalının başı daşlıdı.
Orda bir sevinci qəbrə qoyublar,
Burda anaların gözü yaşlıdı.
Qürbətdən durnalar köçüb gəlirlər,
Hər durna bir evə oğul tək dönür.
Deyirəm torpaqda uyuyan ərlər,
Bəlkə də Vətənin genişliyidir.
Torpağı nuruna boyamaq üçün,
Vətən uca tutub şah vüqarını.
Bəlkə də dünyanı qorumaq üçün,
Vətən orda qoyub oğullarını.
İgidlər köksündə qəbir qazıblar,
Cəbhədə atılan topa, gülləyə.
Gülləni sinədə qandallayıblar,
Açılıb kimsəyə dəyməsin deyə.
***
Çox evlərin böyrü üstədi,
Çox adamın başı üstədi
Uçuq dünyam!
Nənələri nə günə qoyduq
həsrətimizlə.
Davanın altında qaldıq.
Dava uşaqlarla böyüyür,
Ölüm bizlə oynayır,
Ölüm bizlə yüyürür.
Uçürüb tökmüşük özümüzü,
İndi qura bilmirik.
Ölüm doyuran silah qayırdıq,
indi ondan
özümüzü güdürük.
Göyçək evlərimiz azdı,
Dənizlərdən ayıb
Balıqlardan xəcalət çəkirik,
Quşlardan utanıb,
Örtük kimi
Üzümüzə güllələri çəkirik.
Göyçək dünyam, üçüqsan,
gərək səni tikək, quraq.
Bir dirəyin mən.
Uşaqların yarısı mənim boynuma.
Ağacların yarısı mənim boynuma.
Sevək,
tikək, səni qaldıraq!
Neytron ölümünü
öldürək sənin.
Qəbrimiz olmayasan, dünya,
Həmişə qoynuna gələk sənin.
***
Ətcə-ətcə quş balaları,
tökülüb asfalta, dəyib asfalta.
Baxır bir əsgər əlində silah,
Gülümsünür,
düşünür,
əsgər də bizim kimi.
Əzir çiçəkləri nallı çəkmələr,
Quşlar tüfəngləri ağac bilirlər
Uzaqdan-uzağa uçub gəlirlər.
Uçur qanadında yuvaları da,
uçur yanlarında balaları da,
uçur ayağında vətəni, yurdu.
Atıb bir tərəfə avtomatını,
Özünü verir bulağa.
Atır üstündən əmri, sərtliyi,
Bənövşə yığa-yığa
gəzir əsgər.
Nallı çəkməsini çıxarıb atır,
atır papağını, köynəyini də,
Unudur hər şeyi.
Unudur hərbi, topu, gülləni
insan kimi,
Necə doğulubsa, elə
əl-qol əta-ata,
torpaqda üzür əsgər.
***
Eşit zalım,
Töksən də dünyanın torpaqlarını,
Bir uşaq gözünü söndürmək olmaz.
Gözləri öldürə bilməzsən, zalım.
Öz nəfsini şallaq kimi yelləmə,
Türkün bir körpəsinin,
göz işığını,
Gülləylə torpağa basa bilməzsən.
İşığa güllə dəyirmi ki...
Gözlər günəş ilə qan qohumudur.
Gözləri ölümdən asa bilməzsən,
Vurarsan, gözlər tökülər,
yarpaqlar kimi.
Yenə tapar öz kökünü.
Tuşla topu, gülləni,
əllər gülləyə gəlmir,
uşaq əlləri.
Söykənir divara, sürüşür birdən
Öpür son dəfə bu divarı hörəni.
Səsi öldürmək olmur,
Səsə güllə dyirmi ki...
Eşitməzsən Xocalıda körpələrin
ağlamağını.
Onlar son dəfə öz səslərini,
nağıllarını dünyaya verir.
Göz yaşına güllə dəymir, zalım
O ölən körpənin sinəsindəki,
Son damla göz yaşı ölmür,
daşır-daşır,
səni aparmağa gəlir.
Gözləri öldürə bilməzsən!
Torpaq elə gözdü!
Torpaq elə sözdü!
İşıqdan, nurdan
görünür o biri üzü.
İnsan torpaqdan gəlir,
dikəlir.
Torpağı yeyə bilməzsən,
Torpaq gülləyə gəlmir.
***
Atomdan qabaq, qorxuram mən
Dəniz dənizliyini,
Meşə meşəliyini
ilan zəhərini itirməyindən.
Hürmür küçə itləri,
Ağacın qurumuş budağı çoxdu.
Yarpağın tökülməsi payızda, qayda,
Baharda düşməyə heç haqqı yoxdu.
Tökülür baharda yaşıl yarpaqlar,
Şairlər tökülür...
Atomdan betər, var ayrılıqlar,
oğlan gözəlindən, arvad ərindən,
ayrılan kimi.
Saralır, sınıxır görüş yerləri.
Sevdiyin adam, sevdiyin gözəl,
"əyri" olanda,
Dəyişik düşəndə kəhərlə eşşək,
Bir az da əyilir dünyanın beli.
Biz də atomdan qorxa-qorxa,
qalmışıq.
Dünya uçub gedir, xəbərimiz yox,
Birini infarktla yolda vururuq
Birini xərçənglə zəhərləyirik,
xəbərimiz yox.
Dünya içimizdə durulur ən çox!
Dünya içimizdə məhv olur ən çox!
***
Təmizsən, ilıqsan, qaymaqsan, dünya,
...Oy iydə ağacım, oy nar ağacım.
Ay ata, əllərin yorğan kimidi,
Gətir əllərini üstümə açım.
Nə gözəlsən dünya, atam-anamla,
Hamıyla, hamıyla nə qəşəngsən yer.
Bu ağrını havaxt çəkdin,
torpaq, ay torpaq,
üstündə doğuldu şüşəbənd evlər.
Şüşəbənd evlərdə gəlin analar,
Qucağında saz kimi,
totuq-totuq balalar.
Nə qəşəngsən, yer,
Qızım məktəbə gedir.
Çantası özündən yekə.
Axşam düşəndə balalarım
quş balası tək,
dururlar qapıda.
Deyirlər, gəl, ay ata.
Balalarım, kitabınızı
açın gəlirəm.
Qlunuzu açın gəlirəm.
Siz yatın mışıltınızdan,
Siz yatın gözünüzdən,
doyacağam mən.
Ürəyim ağrıyır, balalarım,
Sizi ürəyimin başına
qoyacağam mən.
Dünya nə daddıdı!
Balalarım nə daddıdı!
Dostum, yarım, yoldaşım,
nə daddıdı, Allah!
Nə şirindi bu totuq balam.
Dartır, cırır kitabımı.
Tutur, yolur saçımı.
"Yığışdırır" evimi.
Vurur, salır stəkanı.
Hələ kəsir əlini,
Hələ kəsir qıçını.
Amma ağlı kəsmir.
Nə varsa yoxlayır balam.
Yüyrüyünü qollarımdan asıram
Qoy qollarım bağlı olsun,
Balamın yüyrüyü ilə.
Nə daddısan yer,
Xatın evlərinin heykəli kimi,
Bir ev tikmişəm, bax, yekə!
Hər qapımı açanda,
Evimin işığı tullanır yerə,
gül kimi.
Pəncərəm işığıyla,
Yollara gül-çiçək qoyur.
Ay dünya, ağrıyan yaralarına,
Mənim də evimin işığı dolur.
Nə göyçəksən, yer
Evimin işığı gəlir,
İşığa qonağım gəlir.
Qoruyuram evimin işığını.
Qoruyaq, dostlar!
Qoruyaq! Qoruyaq!
Bu göyçək qızların gözlərinin
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Lalə dodaqların, qara saçların
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Gül balaların,
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Bu gözəlliklə, bu məhəbbətlə
Müharibə yanaşıdı, yanaşı.
Dostlar,evinizdə neytron olar,
Atom gizlənər, dostlar.
Qəlbinizi açın!
Qapınızı açıq qoyun, açıq!
Sevgi dünyamızı qoruya bilsək,
Böyük dünyamızı qoruyacağıq.
***
Haran ağrıyır, dünya,
Sarı yarpaqların bəlkə göynəyir,
Gülsüz torpaqların bəlkə göynəyir.
Haran ağrıyır, başına dönüm.
Aparım qoyum ümidlərimi.
Aparım qoyum,
Gözlərimi, əlimi.
Aparım döşəyim şeirlərimi.
Aparım qoyum toyumu.
Haran ağrıyır, haran?
Böyüdüm, yollayım balalarımı.
Üstün açılıbsa üstünü örtüm.
Ay anamın ağ saçı, sən de!
Ay babamın beli, sən de!
İşığı gəlməyən ev, sən de...
"Başı kəsik, gözəl kötük", sən de!
Haranız ağrıyır deyin,
Aparım ürəyimi qoyum.
Aparım döşəyim şeirlərimi,
Aparım döşəyim ümidlərimi.
Avqust, 1996
Ata qurtarmaq istəmirdi
bu gecəni,
Qızını boynuna mindirirdi,
oğlunu "keçi dili"ylə,
dindirirdi.
Gecə keçirdi,
ata təzədən başlayırdı hər şeyi.
Yatırdı, yenə dururdu,
yenə çay içirdi.
Saatın çıqqıltısıyla,
Düşmən yeriyirdi bu səadətə.
Ata yığmışdı bu gecəyə
milyon illərin görüşünü.
Qurtarmaq istəmirdi
bu gecəni.
Yatırdı, yenə
durub təzədən
başlayırdı hər şeyi.
Guya gecə yeni düşüb,
Hələ var sabah getməyinə.
Hələ var sabahkı ayrılığa.
Hələ var gözünün içindəki,
Göz yaşının yaşamağına,
Qızının dodaqlarında
şirni payı küsmüşdü,
saçlarının ağ bantı,
çiçək kimi solmuşdu.
Balaca gombul oğlu
qucağında gülüşə,
nağıla susamışdı.
Ata girdi yerinə,
Sabah yol gedəcəkdi.
Güllü yorğanın iyini
üzünə çəkdi.
Birdən ata gördü ki,
gecəni çəkirlər.
Gecəni dünyadan düşürdürlər.
arvadını, uşağını
evini, eşiyini
Yurdunu, beşiyini
dünyadan düşürdürlər.
Tez qalxdı ata,
təzədən başladı hər şeyi.
Durğuzdu oğlunu,
min illərin şirni payını
bağışladı.
Qızına "at" oldu,
oğluna uşaq oldu.
Guya təzə işdən gəlib,
qənd alıb, çay alıb
bir evin ümidi tək,
qapıda dayanıb.
Ata uzadırdı gecəni.
Ata dava eləyirdi,
Uşaqlarının ac günüylə,
arvadının göz yaşıyla
tutaşırdı.
Son qəpiklə dalaşırdı.
Arvadının tək günüylə,
jaketini satmağıyla vuruşurdu.
Qızının üzü ac qalmışdı,
ata dodaqlarına.
Dodaqlarında alınmayacaq
şirnilərin
yeri göynəyirdi.
Üzündə bir də açılmayacaq
ata dodaqlarının
suyu göynəyirdi.
Tiyə əyni göynəyirdi.
Dükanda donu dağılırdı,
corabı köhnəlirdi.
Ata hücum çəkirdi
atasızlığa.
Qızının yalın ayaqlarına,
şirnisiz dodaqlarına.
Ata hücum çəkirdi,
qızının valideyn iclasına
Gəlməyən atasına.
Ata hönkürüb yıxılırdı,
köhnə kənd məktəbində
qızının partasına.
Ata hücum çəkirdi,
arvadının saçında
ehtiyaca.
Ata balalarını gül kimi qoxulayırdı,
Qurtarıb gedirdi gecə.
Saatın çıqqılısıyla,
Düşmən yeriyirdi.
Səadət dolu gecəni,
çəkirdi, sürüyürdü.
Guya saat doqquzdu,
uşaqları durquzdu.
Bu sənin şirni payın,
Bu sənin,
bu sənin,
Bu da sənin ayaqqabın.
Payladı qurtardı ata,
Min ilin şeylərini.
Sonra oğlunun toyu başladı.
Qaldırdı qolunu,
bir oynamaq oynadı ki...
arvadı sinəsindən,
qolunu ip kimi açdı.
Canlarında ölüb qalan,
"Tərəkəmə" gül açdı.
"Dedilər gözəldi gülün butası,
Dedilər xələt versin bəyin atası".
Ata əl atdı cibinə
Çıxartdı minlik topası.
Keçirdi, gedirdi gecə.
Ata min ilin toylarını
yığmışdı bu gecəyə.
Bu toylu gecəni düşmən
Ölüm düşərcəsinə,
aparmaq istəyirdi.
Vaqifin heykəlini,
ələsgərin qəbrini
yıxmaq istəyirdi.
Qanatmaq istəyirdi Xəzərin
ləpələrini.
Gülləyə nişan qoymuşdu
Füzulinin misralarını.
Gülləylə didirdi
Qubanın almalarını.
Düşmənlər çıtıq eləyirdi,
qızının partasını.
Yıxırdılar Gəncə çinarlarını.
Göyçay narı
araqarının üstə sıxılırdı.
Qızların yanaqları
keflərinə sıxılırdı.
Ata yığmışdı gecəyə
min ilin şeylərini.
Yatmırdı ata,
qurtarmırdı gecəni.
Bilirdi ki, qoruyacağı şey budu.
Bilirdi ki, Daşnak qırır
Uşaqların xətkeşini,
qələmini.
Çantasına patron soxur,
Gözlərində məhəbbəti gülələyir,
sinəsində bəşəriyəti güllələyir.
Yanağında ataların
dodağını güllələyir.
Daşnak ölüm doğur,
ölüm əkir.
Daşnakların ayağında
ölüm gəlir.
Ata görür, gödəlir
oğlunun futbol meydançasının boyu.
Top İrəvana düşür.
Gödəlir toy mağarının boyu,
"Vağzalı" ölüm düşərcəsində
adamların qolundan,
üz-üstə yerə düşür.
Ata görür
Daşnak aparır əsirləri,
dilində Füzulinin
şeirlərini.
Ayağında Vətən
torpağının dadını.
Öz içindən dartılır ata.
istəyir dünyaya gəlmiş,
gələcək insanların
milyard nifrətini
Düşmənin üsünə ata.
Bu gecədən, uşaqların
bu axşamkı gözündən.
Ata yığıb gecəyə
min ilin şeylərini.
Bəlkə də yığıbmış
bizim kəndi.
Ağacların yaşılını,
İkimərtəbəli məktəimizi,
atalar sözərini,
bayatıları,
neçə-neçə toyları,
gələcək nəslimizi.
Doğulan körpənin
gözünün işığını.
Oyuncaq üçün
gözlərinin yaşını.
Açılır səhər,
güllərin işığıyla.
Ata atılır bu gecədən
Qollarında bala dadı.
Əlində arvadının
saçının istisi.
Ölüm daşıyan güllələr,
bala dadına,
saç istisinə
büküldülər.
Dəyincə güllələr
əllərin istisinə,
qızların saçı ağardı.
Dəyincə balaların dadına,
balaların boyu bir az
qorxaq oldu.
Biz adamlar,
insanizm dünyasına
O gecədən gəlmişik.
Üzümüzdə atamızın
Dodaqları, öpüşləri.
Ona görə toy mağarını gen tikirik,
qırx gün, qırx gecə
toy eləyirik.
Zurnaçılar yorulunca çaldırırıq.
Qolumuzda, qıçımzda ölüb qalan
bir nisgili öldürürük.
O gecədən düşüb getdi atamız,
Biz yuxudaydıq.
Yuxumuzu cırıb çıxdıq.
Biz evin kişi qırığıydıq,
anamızın əlində
çəlik idik, qarğıydıq.
Biz insanlığın yarasına
üz qoyduq,
saç qoyduq,
sevgi döşədik.
Biz davadan sonra
məktublar kimi gəldik,
açdıq sevgimizi, qəlbimizi.
Atalar cəbhədən
Məktub kimi yazmışdı bizi.
***
Atalar getdilər,
Əmilər getdilər.
Əlimiz uzandı,
Boyumuz uzandı.
Əlimizdə bitdilər,
Boyumuzda bitdilər.
Ata pencəyini geydi oğullar,
ata yerişini yeridilər.
Ata gülüşünü götürdülər.
Daşlardan böyük həsrət
qaldı atalardan.
Çinarlardan böyük ümid
gəldi uşaqlara.
Kəndin ağ üzündə qara yolla
Uşaqlar bir gəldilər,
İki gəldilər,
üç gəldilər,
Nənələr qalxdılar ayağa.
Boylarında sındı həsrət.
Gözlərində bitdi heyrət.
Ay aman, bu gəliş
Səfərin gəlişidi...
Bu gülüş Kərimin gülüşüdü...
Bu yeriş Müslümün yerişidi...
Ay aman, muştuluq verin,
Bir kənd geri dönürdü...
***
Düşmənlər bir güllə düzəltdilər,
nazıyla oynadılar,
yaş yerə qoymadılar.
Bələdilər təbəsümə, gülüşə
düşmən hamiləydi ölümə.
Bizim kənddə,
Telli hamiləydi Bəşirə.
Doğuldu Bəşir,
yeridi, yüyürdü Bəşir.
Düşmənlər gülləni yeşiyə mindirdilər,
apardılar, gətirdilər.
Ac avtomatlar gəldi,
getmədi.
Yeşikdən - yeşiyə keçdi,
itmədi.
Çatıb atasının boyuna
gəldi Xankəndinə,
Tellinin oğlu.
Xankəndinə gəlmişdi,
Düşmənin güllə oğlu.
Mindi bir avtomata,
atılmadı, atılmadı.
Bir meşədə,
bir döyüşdə,
Bəşiri görüb tanıdı,
Atıldı
Gülləni canıyla tutdu Bəşir.
Yıxdı, öldürdü canında.
Bakıya gələn ağrını,
uşaqların kədərini,
sevgisizliyi, atasızlığı,
Yıxdı, öldürdü canında.
Düşmən hamiləydi ölümə,
Telli hamiləydi Bəşirə.
Bizim kənddən bu günlər,
gəldi əsgərlikdən
Bəşir adlı bir oğlan.
***
Orda bir məhəbbət ağlayır yaman,
Orda vağzalının başı daşlıdı.
Orda bir sevinci qəbrə qoyublar,
Burda anaların gözü yaşlıdı.
Qürbətdən durnalar köçüb gəlirlər,
Hər durna bir evə oğul tək dönür.
Deyirəm torpaqda uyuyan ərlər,
Bəlkə də Vətənin genişliyidir.
Torpağı nuruna boyamaq üçün,
Vətən uca tutub şah vüqarını.
Bəlkə də dünyanı qorumaq üçün,
Vətən orda qoyub oğullarını.
İgidlər köksündə qəbir qazıblar,
Cəbhədə atılan topa, gülləyə.
Gülləni sinədə qandallayıblar,
Açılıb kimsəyə dəyməsin deyə.
***
Çox evlərin böyrü üstədi,
Çox adamın başı üstədi
Uçuq dünyam!
Nənələri nə günə qoyduq
həsrətimizlə.
Davanın altında qaldıq.
Dava uşaqlarla böyüyür,
Ölüm bizlə oynayır,
Ölüm bizlə yüyürür.
Uçürüb tökmüşük özümüzü,
İndi qura bilmirik.
Ölüm doyuran silah qayırdıq,
indi ondan
özümüzü güdürük.
Göyçək evlərimiz azdı,
Dənizlərdən ayıb
Balıqlardan xəcalət çəkirik,
Quşlardan utanıb,
Örtük kimi
Üzümüzə güllələri çəkirik.
Göyçək dünyam, üçüqsan,
gərək səni tikək, quraq.
Bir dirəyin mən.
Uşaqların yarısı mənim boynuma.
Ağacların yarısı mənim boynuma.
Sevək,
tikək, səni qaldıraq!
Neytron ölümünü
öldürək sənin.
Qəbrimiz olmayasan, dünya,
Həmişə qoynuna gələk sənin.
***
Ətcə-ətcə quş balaları,
tökülüb asfalta, dəyib asfalta.
Baxır bir əsgər əlində silah,
Gülümsünür,
düşünür,
əsgər də bizim kimi.
Əzir çiçəkləri nallı çəkmələr,
Quşlar tüfəngləri ağac bilirlər
Uzaqdan-uzağa uçub gəlirlər.
Uçur qanadında yuvaları da,
uçur yanlarında balaları da,
uçur ayağında vətəni, yurdu.
Atıb bir tərəfə avtomatını,
Özünü verir bulağa.
Atır üstündən əmri, sərtliyi,
Bənövşə yığa-yığa
gəzir əsgər.
Nallı çəkməsini çıxarıb atır,
atır papağını, köynəyini də,
Unudur hər şeyi.
Unudur hərbi, topu, gülləni
insan kimi,
Necə doğulubsa, elə
əl-qol əta-ata,
torpaqda üzür əsgər.
***
Eşit zalım,
Töksən də dünyanın torpaqlarını,
Bir uşaq gözünü söndürmək olmaz.
Gözləri öldürə bilməzsən, zalım.
Öz nəfsini şallaq kimi yelləmə,
Türkün bir körpəsinin,
göz işığını,
Gülləylə torpağa basa bilməzsən.
İşığa güllə dəyirmi ki...
Gözlər günəş ilə qan qohumudur.
Gözləri ölümdən asa bilməzsən,
Vurarsan, gözlər tökülər,
yarpaqlar kimi.
Yenə tapar öz kökünü.
Tuşla topu, gülləni,
əllər gülləyə gəlmir,
uşaq əlləri.
Söykənir divara, sürüşür birdən
Öpür son dəfə bu divarı hörəni.
Səsi öldürmək olmur,
Səsə güllə dyirmi ki...
Eşitməzsən Xocalıda körpələrin
ağlamağını.
Onlar son dəfə öz səslərini,
nağıllarını dünyaya verir.
Göz yaşına güllə dəymir, zalım
O ölən körpənin sinəsindəki,
Son damla göz yaşı ölmür,
daşır-daşır,
səni aparmağa gəlir.
Gözləri öldürə bilməzsən!
Torpaq elə gözdü!
Torpaq elə sözdü!
İşıqdan, nurdan
görünür o biri üzü.
İnsan torpaqdan gəlir,
dikəlir.
Torpağı yeyə bilməzsən,
Torpaq gülləyə gəlmir.
***
Atomdan qabaq, qorxuram mən
Dəniz dənizliyini,
Meşə meşəliyini
ilan zəhərini itirməyindən.
Hürmür küçə itləri,
Ağacın qurumuş budağı çoxdu.
Yarpağın tökülməsi payızda, qayda,
Baharda düşməyə heç haqqı yoxdu.
Tökülür baharda yaşıl yarpaqlar,
Şairlər tökülür...
Atomdan betər, var ayrılıqlar,
oğlan gözəlindən, arvad ərindən,
ayrılan kimi.
Saralır, sınıxır görüş yerləri.
Sevdiyin adam, sevdiyin gözəl,
"əyri" olanda,
Dəyişik düşəndə kəhərlə eşşək,
Bir az da əyilir dünyanın beli.
Biz də atomdan qorxa-qorxa,
qalmışıq.
Dünya uçub gedir, xəbərimiz yox,
Birini infarktla yolda vururuq
Birini xərçənglə zəhərləyirik,
xəbərimiz yox.
Dünya içimizdə durulur ən çox!
Dünya içimizdə məhv olur ən çox!
***
Təmizsən, ilıqsan, qaymaqsan, dünya,
...Oy iydə ağacım, oy nar ağacım.
Ay ata, əllərin yorğan kimidi,
Gətir əllərini üstümə açım.
Nə gözəlsən dünya, atam-anamla,
Hamıyla, hamıyla nə qəşəngsən yer.
Bu ağrını havaxt çəkdin,
torpaq, ay torpaq,
üstündə doğuldu şüşəbənd evlər.
Şüşəbənd evlərdə gəlin analar,
Qucağında saz kimi,
totuq-totuq balalar.
Nə qəşəngsən, yer,
Qızım məktəbə gedir.
Çantası özündən yekə.
Axşam düşəndə balalarım
quş balası tək,
dururlar qapıda.
Deyirlər, gəl, ay ata.
Balalarım, kitabınızı
açın gəlirəm.
Qlunuzu açın gəlirəm.
Siz yatın mışıltınızdan,
Siz yatın gözünüzdən,
doyacağam mən.
Ürəyim ağrıyır, balalarım,
Sizi ürəyimin başına
qoyacağam mən.
Dünya nə daddıdı!
Balalarım nə daddıdı!
Dostum, yarım, yoldaşım,
nə daddıdı, Allah!
Nə şirindi bu totuq balam.
Dartır, cırır kitabımı.
Tutur, yolur saçımı.
"Yığışdırır" evimi.
Vurur, salır stəkanı.
Hələ kəsir əlini,
Hələ kəsir qıçını.
Amma ağlı kəsmir.
Nə varsa yoxlayır balam.
Yüyrüyünü qollarımdan asıram
Qoy qollarım bağlı olsun,
Balamın yüyrüyü ilə.
Nə daddısan yer,
Xatın evlərinin heykəli kimi,
Bir ev tikmişəm, bax, yekə!
Hər qapımı açanda,
Evimin işığı tullanır yerə,
gül kimi.
Pəncərəm işığıyla,
Yollara gül-çiçək qoyur.
Ay dünya, ağrıyan yaralarına,
Mənim də evimin işığı dolur.
Nə göyçəksən, yer
Evimin işığı gəlir,
İşığa qonağım gəlir.
Qoruyuram evimin işığını.
Qoruyaq, dostlar!
Qoruyaq! Qoruyaq!
Bu göyçək qızların gözlərinin
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Lalə dodaqların, qara saçların
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Gül balaların,
Bir yanı müharibə, bir yanı sevgi.
Bu gözəlliklə, bu məhəbbətlə
Müharibə yanaşıdı, yanaşı.
Dostlar,evinizdə neytron olar,
Atom gizlənər, dostlar.
Qəlbinizi açın!
Qapınızı açıq qoyun, açıq!
Sevgi dünyamızı qoruya bilsək,
Böyük dünyamızı qoruyacağıq.
***
Haran ağrıyır, dünya,
Sarı yarpaqların bəlkə göynəyir,
Gülsüz torpaqların bəlkə göynəyir.
Haran ağrıyır, başına dönüm.
Aparım qoyum ümidlərimi.
Aparım qoyum,
Gözlərimi, əlimi.
Aparım döşəyim şeirlərimi.
Aparım qoyum toyumu.
Haran ağrıyır, haran?
Böyüdüm, yollayım balalarımı.
Üstün açılıbsa üstünü örtüm.
Ay anamın ağ saçı, sən de!
Ay babamın beli, sən de!
İşığı gəlməyən ev, sən de...
"Başı kəsik, gözəl kötük", sən de!
Haranız ağrıyır deyin,
Aparım ürəyimi qoyum.
Aparım döşəyim şeirlərimi,
Aparım döşəyim ümidlərimi.
Avqust, 1996