-
Naxçıvan Statistika Komitəsinin bu ilin ilk yarısına olan məlumatına görə, muxtar respublika əhalisinin sayı 420 min nəfəri keçib.
Bəzi yerli hüquq müdafiəçiləri isə bu rəqəmin reallığı əks etdirmədiyini bildirirlər. Onlar hesab edirlər ki, işsizlik və hüquqsuzluq üzündən əhalinin yarıdan çoxu Naxçıvanı tərk etmək məcburiyyətində qalıb. İddialara görə, Naxçıvanı tərk edənlərin çoxu da iş axtarmaq üçün qonşu Türkiyəyə üz tuturlar. Qonşu ölkəyə üz tutanların əksəriyyətinin isə, kənd əhalisi olduğu söylənir. Hüquq müdafiəçilərinin verdikləri məlumatlara görə, ən çox boşalmaya Şərur rayonunun sərhədyanı kəndləri məruz qalıb.
ALIŞAR KƏNDİ...
Belə kəndlərdən biri kimi də Alışar kəndinin adı çəkilir. İranla həmsərhəd olan bu kənd Şərurun rayon mərkəzindən 4 km aralıda yerləşir. Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik və heyvandarlıqdır. Sakinlər deyir ki, əkin üçün su tapa bilmədiklərindən və örüş torpaqları məmurlar tərəfindən zəbt olunduğundan nə əkinçiliklə, nə də heyvandarlıqla dolanışıqlarını təmin edə bilirlər. Onların deməsinə görə, ümid qalır qonşu ölkəyə - Türkiyədə fəhləliyə.
ALIŞARDA ONLARLA EVİN QAPISI BAĞLI QALSA DA...
Orada tanış olduğumuz Zülal Salahov kiçik ailəsi ilə kəndin girəcəyində paslı, dəmir vaqonda yaşayır. O, kənddə onlarla ev boş olsa da həmin dəmir vaqona sığınıb. Deməsinə görə evləndikdən sonra iş tapa bilmədiyindən ailəsini də götürüb İstanbula gedibmiş. İstanbulda uzun müddət şərurluların yaşadığı məhəllədə kirayədə olub. Qanunsuz miqrant olduqlarından günlərin bir günü ailəsi ilə birlikdə geriyə, Naxçıvana deportasiya olunublar. İndi, Türkiyə tərəfinin onlara qoyduğu qadağa müddətinin bitməsini gözləyirlər ki, təkrar İstanbula qayıtsınlar. Zülal Salahov deyir ki, kəndə geri dönən gündən işsizdir. Evi olmadığı üçün bu dəmir vaqonu özünə müvəqqəti yaşayış yeri seçib :
«ZİBİLXANALARDAN DƏMİR YIĞIB APARIB SATIRAM...»
«İş tapa bilmirəm. Hansı şəraitdə yaşadığımızı görürsünüz. Zibilxanalardan dəmir yığıb satıram, birtəhər dolanırıq. İndi hansı zəmanədir ki, vətəndaş «budka»da yaşayır. Özləri də Avropaya inteqrasiyadan danışırlar. Dövlət bizə kömək eləmir. Dövlət bizə iş versin işləyək. Uşaqları dolandıra bilmirəm».
Zülal Salahov da digər həmkəndliləri kimi Alışarın boşalmasının səbəbini işsizlikdə və məmurların özbaşınalığında görür:
«ÖRÜŞLƏRİMİZ ƏLİMİZDƏN ALINIB...»
Sakinlər kənddə içməli suyun olmamasından da şikayət edirlər. Onlar deyir ki, bir il öncə kəndə su çəkilib. Ancaq kranlardan cəmi 15 dəqiqə su gəlib. Kənd sakini Saleh Orucov:
«VASİF TALIBOV GEDƏN KİMİ SU KƏSİLDİ»
«Gördüyünüz kranlardan kənddə onlarladır. Açılışında Ali Məclisin sədri Vasif Talıbov da iştirak edirdi. Vasif Talıbov gedən kimi su kəsildi. O gündən hələ də su vermirlər. Heç kim də maraqlanmır. İçməli suyu qonşu kəndlərdən gətiririk. Dərdimizi kimə deyək bilmirik? Məktəbdə su quyusu qazıblar. Keyfiyyətsiz, qurdlu su çıxır quyudan. Uşaqlar da məcbur qalıb içirlər həmin suyu».
Hüquq müdafiəçisi Həkimeldostu Mehdiyev də Naxçıvandakı kəndlərin boşalmasının əsas səbəbini işsizlikdə görür:
«ALIŞARDA KİMSƏ ÖLƏNDƏ ONU ƏSGƏRLƏR GƏLİB BASDIRIRLAR...»
Məsələyə münasibət öyrənmək üçün Alışar kənd icra nümayəndəsi Həsən Məmmədovla əlaqə saxladıq. Həsən Məmmədov kəndin boşalması, əkin sahələrinin məmurların qohumları tərəfindən zəbt olunması haqda deyilənləri təkzib etdi:
«YALAN SÖZLƏRDİ, KƏND BOŞALMAYIB»
- Mən özüm də şahidi oldum ki, kənddə onlarla ev boşdur. Hiss olunur ki, uzun müddətdir oralarda yaşamırlar.
- Bəs, boş evlər kiminkidir?
Kəndin bələdiyyə sədri Nurulla Salmanov da icra nümayəndəsinin dediklərini təsdiq edir:
«O torpaqlar örüş deyil. Bələdiyyənin balansında olan torpaqlardır. Növbə ilə kənd camaatına verilir, əkirlər. Oranı əkənlər heç kimin qohumu deyillər».
Naxçıvan Statistika Komitəsinin bu ilin ilk yarısına olan məlumatına görə, muxtar respublika əhalisinin sayı 420 min nəfəri keçib.
Bəzi yerli hüquq müdafiəçiləri isə bu rəqəmin reallığı əks etdirmədiyini bildirirlər. Onlar hesab edirlər ki, işsizlik və hüquqsuzluq üzündən əhalinin yarıdan çoxu Naxçıvanı tərk etmək məcburiyyətində qalıb. İddialara görə, Naxçıvanı tərk edənlərin çoxu da iş axtarmaq üçün qonşu Türkiyəyə üz tuturlar. Qonşu ölkəyə üz tutanların əksəriyyətinin isə, kənd əhalisi olduğu söylənir. Hüquq müdafiəçilərinin verdikləri məlumatlara görə, ən çox boşalmaya Şərur rayonunun sərhədyanı kəndləri məruz qalıb.
ALIŞAR KƏNDİ...
Belə kəndlərdən biri kimi də Alışar kəndinin adı çəkilir. İranla həmsərhəd olan bu kənd Şərurun rayon mərkəzindən 4 km aralıda yerləşir. Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik və heyvandarlıqdır. Sakinlər deyir ki, əkin üçün su tapa bilmədiklərindən və örüş torpaqları məmurlar tərəfindən zəbt olunduğundan nə əkinçiliklə, nə də heyvandarlıqla dolanışıqlarını təmin edə bilirlər. Onların deməsinə görə, ümid qalır qonşu ölkəyə - Türkiyədə fəhləliyə.
«Örüşlərimiz əlimizdən alınıb, məmurlar tərəfindən əkilib»
Alışar kəndində danışırdılar ki, əhalinin 50-60 faizi dolanışıq ucbatından ailəliklə kəndi tərk ediblər. Bunu elə, yolboyu qapısı qıfıllı evlərdən də görmək mümkündür. Ancaq Alışarda bu mənzərə ilə təzad yaradan bir halla da rastlaşdıq.ALIŞARDA ONLARLA EVİN QAPISI BAĞLI QALSA DA...
Orada tanış olduğumuz Zülal Salahov kiçik ailəsi ilə kəndin girəcəyində paslı, dəmir vaqonda yaşayır. O, kənddə onlarla ev boş olsa da həmin dəmir vaqona sığınıb. Deməsinə görə evləndikdən sonra iş tapa bilmədiyindən ailəsini də götürüb İstanbula gedibmiş. İstanbulda uzun müddət şərurluların yaşadığı məhəllədə kirayədə olub. Qanunsuz miqrant olduqlarından günlərin bir günü ailəsi ilə birlikdə geriyə, Naxçıvana deportasiya olunublar. İndi, Türkiyə tərəfinin onlara qoyduğu qadağa müddətinin bitməsini gözləyirlər ki, təkrar İstanbula qayıtsınlar. Zülal Salahov deyir ki, kəndə geri dönən gündən işsizdir. Evi olmadığı üçün bu dəmir vaqonu özünə müvəqqəti yaşayış yeri seçib :
«ZİBİLXANALARDAN DƏMİR YIĞIB APARIB SATIRAM...»
«İş tapa bilmirəm. Hansı şəraitdə yaşadığımızı görürsünüz. Zibilxanalardan dəmir yığıb satıram, birtəhər dolanırıq. İndi hansı zəmanədir ki, vətəndaş «budka»da yaşayır. Özləri də Avropaya inteqrasiyadan danışırlar. Dövlət bizə kömək eləmir. Dövlət bizə iş versin işləyək. Uşaqları dolandıra bilmirəm».
Zülal Salahov da digər həmkəndliləri kimi Alışarın boşalmasının səbəbini işsizlikdə və məmurların özbaşınalığında görür:
«ÖRÜŞLƏRİMİZ ƏLİMİZDƏN ALINIB...»
Zülal Salahov
«Örüşlərimiz əlimizdən alınıb, məmurlar tərəfindən əkilib. Ona görə də heyvan saxlaya bilmirik. Tək örüşlərimizi əlimizdən almayıblar. Kəndin stadionuna da göz dikiblər. Stadionun ərazisini də əkiblər. Araz qulağımızın dibindən keçir, əkinlərimiz susuzluqdan quruyub. Mən 120 manat xərc çəkib qarğıdalı əkmişəm. Görün susuzluqdan nə günə düşüb. Az-çox gələn suyu da icra nümayəndəsi, bələdiyyə sədri, onların yaxınları öz əkinlərini suvarırlar. Bizim kimi yetim-yesir də qalırıq susuz. Ən yaxşı yerləri özləri əkirlər. Ona görə də hamı kənddən qaçır. Təkcə bizim kiçik məhəllədə 20-dən çox ailə qapısını bağlayıb Türkiyəyə gedib».
Sakinlər kənddə içməli suyun olmamasından da şikayət edirlər. Onlar deyir ki, bir il öncə kəndə su çəkilib. Ancaq kranlardan cəmi 15 dəqiqə su gəlib. Kənd sakini Saleh Orucov:
«VASİF TALIBOV GEDƏN KİMİ SU KƏSİLDİ»
«Gördüyünüz kranlardan kənddə onlarladır. Açılışında Ali Məclisin sədri Vasif Talıbov da iştirak edirdi. Vasif Talıbov gedən kimi su kəsildi. O gündən hələ də su vermirlər. Heç kim də maraqlanmır. İçməli suyu qonşu kəndlərdən gətiririk. Dərdimizi kimə deyək bilmirik? Məktəbdə su quyusu qazıblar. Keyfiyyətsiz, qurdlu su çıxır quyudan. Uşaqlar da məcbur qalıb içirlər həmin suyu».
Hüquq müdafiəçisi Həkimeldostu Mehdiyev də Naxçıvandakı kəndlərin boşalmasının əsas səbəbini işsizlikdə görür:
«ALIŞARDA KİMSƏ ÖLƏNDƏ ONU ƏSGƏRLƏR GƏLİB BASDIRIRLAR...»
Həkimeldostu Mehdiyev
«Bu çox aktual və ciddi mövzudur. Bu gün həqiqətən də Naxçıvan boşalıb. Bunun səbəbi işsizlikdir. Kəndli əkə bilmir, imkan vermirlər. Yaxşı yerləri məmurlar zəbt eləyib. İstanbulda bir məhəllə var, ora şərurluların məhəlləsi deyirlər. Şərurdan ailəlikcə köçənlər orada qalırlar. Orada doğulan uşaqlar məktəbə də getmirlər. Bu çox acınacaqlıdır. Alışar kəndinin vəziyyəti lap acınacaqlıdır. Orada biri öləndə mərhumu basdırmağa adam da tapılmır. Əsgərlər gəlib basdırır».
Məsələyə münasibət öyrənmək üçün Alışar kənd icra nümayəndəsi Həsən Məmmədovla əlaqə saxladıq. Həsən Məmmədov kəndin boşalması, əkin sahələrinin məmurların qohumları tərəfindən zəbt olunması haqda deyilənləri təkzib etdi:
«YALAN SÖZLƏRDİ, KƏND BOŞALMAYIB»
- «Yalan sözlərdi. Kənd boşalmayıb. Stadionu da heç kim əkməyib. Uşaqlar orada futbol oynayırlar. İçməli su problemimiz də yoxdu. Artezianlardan su çəkilib kəndə».
- Mən özüm də şahidi oldum ki, kənddə onlarla ev boşdur. Hiss olunur ki, uzun müddətdir oralarda yaşamırlar.
- «Camaat kənddədir».
- Bəs, boş evlər kiminkidir?
- «İmkanlı adamlar uşaqları üçün Bakıya, Türkiyəyə köçənlərin evlərini alır, hələlik orada yaşamırlar. Evlənəndən sonra köçəcəklər. Ona görə boşdur».
Kəndin bələdiyyə sədri Nurulla Salmanov da icra nümayəndəsinin dediklərini təsdiq edir:
«O torpaqlar örüş deyil. Bələdiyyənin balansında olan torpaqlardır. Növbə ilə kənd camaatına verilir, əkirlər. Oranı əkənlər heç kimin qohumu deyillər».